اثرات مثبت و منفی تغییرات اقلیمی بر بخش كشاورزی
آیا تغییرات آب وهوایی می توانند به سود کشاورزی باشند؟
هوا فضا: تغییرات اقلیمی از چالش های بزرگ دنیای امروز محسوب می شوند. افزایش دما، تغییر میزان بارندگی، خشکسالی و سیل همچون نتایج این تغییرات هستند که خیلی از بخش های اقتصادی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده اند. در این بین، بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهم ترین حوزه های تامین غذا و امنیت غذایی، بیشترین لطمه را از این تغییرات متحمل می شود؛ اما آیا همه این تغییرات به ضرر کشاورزی هستند؟ پژوهشی جدید به بررسی این مسئله پرداخته است.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، تغییرات آب وهوایی پدیده ای است که در طول تاریخ کره زمین رخ داده؛ اما در سالیان اخیر، کارهای انسانی مانند افزایش گازهای گلخانه ای، سوخت های فسیلی و جنگل زدایی، موجب شدت گرفتن این تغییرات شده است. این تغییرات نه فقط دمای زمین را افزایش داده، بلکه الگوی بارندگی، میزان دسترسی به منابع آبی و کیفیت خاک را نیز دگرگون کرده است. در بعضی مناطق، این تحولات به کاهش بازدهی محصولات کشاورزی و کاهش درآمد کشاورزان منجر شده، در صورتیکه در مناطق دیگر، ممکنست سبب افزایش تولید برخی محصولات شود.
بسیاری از کشورهای جهان، خصوصاً کشورهای در حال توسعه که وابستگی زیادی به کشاورزی دارند، در معرض تهدیدهای جدی ناشی از تغییرات اقلیمی قرار گرفته اند. این کشورها به طور معمول دارای زیرساخت های ضعیف تری در حوزه کشاورزی پایدار و مدیریت منابع طبیعی هستند و در نتیجه، بروز تغییرات آب وهوایی می تواند تولیدات آنها را کاهش داده و حتی امنیت غذایی را به خطر بیندازد. از طرفی، برخی مناطق جهان، به علت تغییر در وضعیت اقلیمی، فرصت هایی جدید برای تولید محصولات کشاورزی پیدا کرده اند. بنابراین، درک تأثیر این تغییرات بر کشاورزی و یافتن راه هایی برای کاهش نتایج منفی آنها، موضوعی حیاتیست که محققان به آن پرداخته اند.
در همین راستا، زانا مظفری، استادیار گروه علوم اقتصادی دانشگاه کردستان، به همراه یکی از همکاران خود از همین دانشگاه و با همکاری دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشی را انجام داده اند تا تأثیر تغییرات اقلیمی بر ارزش افزوده بخش کشاورزی را بررسی نمایند. این پژوهشگران به طور دقیقتر به این مساله پرداخته اند که چگونه تغییرات اقلیمی و شاخص عملکرد اقلیم، بر رشد و توسعه کشاورزی در کشورهای مختلف تأثیر می گذارند.
برای انجام این پژوهش، پژوهشگران داده های مربوط به ۵۴ کشور را در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ بررسی کردند. این کشورها برمبنای شاخص عملکرد تغییر اقلیم، به سه گروه با عملکرد قوی، متوسط و ضعیف تقسیم شدند.
نتایج این پژوهش نشان می دهند که تغییرات اقلیمی، برخلاف تصور رایج، همیشه اثر منفی بر کشاورزی ندارند. در حقیقت، یافته ها نشاندهنده آن هستند که شاخص عملکرد تغییر اقلیم و ریسک تغییرات اقلیمی، تأثیر مثبت و معناداری بر ارزش افزوده بخش کشاورزی در تمامی گروههای بررسی شده داشته است. به این معنا که در کشورهایی که اقدامات مؤثرتری برای کاهش اثرات منفی تغییر اقلیم انجام داده اند، کشاورزی نه فقط لطمه کمتری دیده، بلکه در بعضی موارد بهبود نیز یافته است.
این نتایج نشان می دهند که تغییرات اقلیمی بسته به شرایط هر منطقه، می توانند آثار متفاوتی داشته باشند. برای نمونه، در مناطق سردسیر که افزایش دما موجب طولانی تر شدن فصل رشد محصولات می شود، ممکنست تولیدات کشاورزی افزایش یابد. اما در مناطق گرم و خشک، افزایش دما و کاهش بارش می تواند منجر به کاهش راندمان زمینهای کشاورزی و افزایش مشکلات آب شود.
این پژوهش همین طور بر اهمیت سیاستگذاری های مناسب در عرصه کشاورزی و محیط زیست تاکید می کند. برای کاهش اثرات منفی تغییر اقلیم، کشورها باید به استفاده بهینه از منابع آبی، ترویج کشت های مقاوم به تغییرات آب وهوایی و توسعه فناوری های کشاورزی نوین توجه بیشتری داشته باشند. همچنین، سرمایه گذاری در مطالعه و توسعه، می تواند به کشاورزان کمک نماید که با شرایط جدید بهتر سازگار شوند.
نتایج این مطالعه می توانند برای سیاست گذاران، کشاورزان و متخصصان حوزه محیط زیست بسیار مفید باشند. از آنجائیکه پدیده تغییرات اقلیمی یک مسئله جهانی است، همکاریهای بین المللی برای کاهش اثرات منفی آن و بهره برداری از فرصت های احتمالی ناشی از این تغییرات، ضروری به نظر می آید.
این یافته ها در فصلنامه «پژوهش های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)» وابسته به دانشگاه تربیت مدرس انتشار یافته اند. این نشریه به انتشار مطالعات علمی در عرصه های اقتصادی و توسعه پایدار می پردازد و یافته های این پژوهش نیز در امتداد شناخت بهتر تعامل میان اقتصاد و تغییرات محیط زیستی، در آن انتشار یافته است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب