آمار محققان پر استناد ایران کاهشی ماند
به گزارش هوا فضا، بر مبنای آخرین آمار اعلام شده از جانب موسسه کلاریویت، تعداد محققان پر استناد ایران به ۳ نفر رسیده و در طول ۳ سال این میزان کاهش ۶ برابری داشته است.
خبرگزاری مهر، گروه دانش و فناوری- سعدانه طباطبائی نیا: روز گذشته لیست محققان پر استناد یا Highly Cited Researchers در سال ۲۰۲۴ توسط مؤسسه «کلاریویت» منتشر گردید. این لیست که از سال ۲۰۱۴ به شکل سالیانه منتشر می شود، محققان تأثیرگذار جهان را که در زمینه های مختلف علمی و علوم اجتماعی اثر قابل توجه و گسترده ای نشان داده اند را معرفی می کند.
این لیست با استفاده از معیارهای انتخاب دقیق و تحلیل های جامع، محقق هایی را شناسایی می کند که مشارکت های استثنایی و جامعه محور آنها آینده علم، فناوری و نوآوری و دانشگاه را در سطح جهانی شکل می دهد.
در آخرین لیست محققان پر استناد، تعداد ۶ هزار و ۸۸۶ نفر در زمینه های علمی مختلف حضور دارند. در جدول زیر تعداد محققان پر استناد بر مبنای زمینه پژوهشی آنها درج شده است. بعضی از محقق هایی که مقالاتشان در بیشتر از یک زمینه پژوهشی بوده است، تحت عنوان زمینه «بین رشته ای» دسته بندی شده اند.
تمرکز بیشتر از ۸۵ درصد از استعدادها در ۱۰ کشور
پژوهشگران پر استناد سال جاری از ۵۹ کشور و منطقه و از بیشتر از ۱۲۰۰ مؤسسه هستند. با این وجود ۸۵.۴ درصد از این محققان تنها در ۱۰ کشور متمرکز شده اند و ۷۴.۴ درصد از آنها تنها در ۵ کشور هستند.
ایالات متحده آمریکا هنوز بالاترین تعداد محققان پر استناد را در جهان دارد و در سال ۲۰۲۴ تعداد آنها ۲ هزار و ۵۰۷ نفر است. این تعداد معادل ۳۶.۴ درصد از کل محققان پر استناد دنیاست.
کاهش تعداد محققان پر استناد در آمریکا؛ افزایش در چین
با این وجود روند سهم آمریکا از محققان پر استناد در سال ۲۰۲۴ کاهشی بوده است. آمریکا ۱.۱ درصد از سهم محققان پراستناد را امسال از دست داده و نسبت به سال ۲۰۱۸، شاهد ۶.۹ درصد کاهش از سهم محققان پر استناد بوده است.
چین با هزار و ۴۰۹ پژوهشگر پر استناد، سال جاری هم در لیست محققان پر استناد جایگاه دوم خویش را حفظ نموده است. ۲۰.۴ درصد از محققان پر استناد دنیا از چین هستند که این تعداد نسبت به سال ۲۰۲۳ به صورت قابل توجهی (۱۶.۲ درصد) افزایش پیدا کرده است. از سال ۲۰۱۸ تابحال سهم چین از محققان پر استناد، بیشتر از دو برابر شده است. در سال ۲۰۱۸ تنها ۷.۹ درصد از محققان پر استناد از چین بودند.
انگلیس با ۵۶۳ پژوهشگر (۸.۲ درصد) باز هم در جایگاه سوم قرار گرفته است و بعد از آن آلمان با ۳۳۲، استرالیا با ۳۱۳، کانادا ۲۰۶، هلند ۱۸۵، هنگ کنگ ۱۳۴، فرانسه ۱۲۶ و سنگاپور با ۱۰۸ پژوهشگر پر استناد ۱۰ کشور اول در این لیست هستند. سال قبل ایتالیا در میان ۱۰ کشور اول قرار داشت که سال جاری هنگ کنگ جایگزین آن در این لیست شده است.
در رتبه بندی ۲۰۲۴ در میان مؤسسات دارای بیشترین محققان پر استناد، ۵۰ مؤسسه (شامل دانشگاها، مراکز دولتی یا سایر سازمان های پژوهشی) بیشتر از ۲۶ پژوهشگر پر استناد دارند. «آکادمی علوم چین» با ۳۰۸ پژوهشگر پر استناد در صدر لیست قرار دارد و هاروارد در میان دانشگاه ها همانند سالهای گذشته با ۲۳۱ پژوهشگر پر استناد پیشتاز است.
جدول زیر مؤسسه های برتر جهان را از نظر تعداد محققان پر استناد نشان داده است.
تدوام روند کاهشی تعداد محققان پر استناد ایران
در لیست محققان پر استناد سال ۲۰۲۴ تنها ۳ پژوهشگر از ایران حضور دارند. فرهاد اسلامی و محمدعلی منصورنیا از دانشگاه علوم پزشکی تهران و علی مرسلی از دانشگاه تربیت مدرس ۳ پژوهشگر ایرانی در لیست محققان پر استناد هستند.
بررسی تعداد محققان پر استناد ایران در سالهای مختلف نشان داده است که تعداد این محققان در ایران در سالهای اخیر روندی نزولی داشته و در سال ۲۰۲۴ هم این کاهش ادامه داشته است.
ایران در سال ۱۴۰۰ بیشترین تعداد محققان پر استناد را داشته است و در سه سال قبل این میزان بیشتر از ۸۰ درصد کاهش پیدا کرده است. این، کم ترین تعداد پژوهشگر پر استناد ایران از آغاز اعلام لیست محققان پر استناد (۲۰۱۴) است.
آمار محققان پر استناد ۲۰۲۴ عربستان و ترکیه که رقبای ایران در منطقه هستند، به ترتیب ۴۹ و ۲ است.
حواشی تعداد محققان پر استناد در عربستان
در مورد محققان پر استناد عربستان حواشی زیادی وجود دارد. در لیست محققان پراستناد، بین سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۲ تعداد اشخاصی که وابستگی سازمانی (affiliation) اصلی آنها عربستان بود، از ۲۹ نفر به ۱۰۹ نفر افزوده شد ولی از سال قبل روند این محققان در عربستان هم کاهشی شده است. در سال ۲۰۲۳ محققان پراستنادی که وابستگی سازمانی اصلی عربستان داشتند، ۷۶ نفر و سال جاری این افراد به ۲۸ نفر کاسته شده است.
عربستان برای بیشتر از یک دهه به دنبال جذب بهترین محققان دنیا بوده است. این کشور از محققان برتر دعوت می کند تا در مؤسسات این کشور مشغول به کار شوند و در این مؤسسات دوره برگزار کنند، فرصت مطالعاتی بگذارنند، بعنوان استاد مدعو تدریس کنند و در مقابل عربستان برای آنها امکانات مالی و آزمایشگاهی فراهم می آورد.
همچنین عنوان می شود که عربستان برای استخدام این محققان مبالغ بسیار بالایی پیشنهاد می دهد. برای نمونه نشریه ساینس در دسامبر ۲۰۱۱ فاش کرد که دانشگاه «ملک عبدالعزیز» عربستان با شرط اینکه محققان تنها یک هفته در سال را در این دانشگاه بگذرانند و نام این دانشگاه را بعنوان وابستگی سازمانی دوم خود اضافه کنند، ۷۶ هزار دلار پیشنهاد کرده است. این اقدامات به عربستان کمک می نماید که رتبه دانشگاهی مثل رتبه بندی شانگهای ارتقا دهد.
سال گذشته نشریه «ساینس» در مورد کاهش تعداد محققان پر استناد عربستان نوشته بود: به نظر می آید این کاهش در نتیجه افزایش نگرانی های دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی اروپا و دیگر کشورها در مورد دانشمندانی باشد که وابستگی سازمانی خویش را در ازای پرداخت پول یا تعهدات مشاوره ای جزئی، به عربستان تغییر می دهند. (این گونه اقدامات اغلب توسط دانشگاه ها به صورت سفت و سخت، کنترل نمی شود.) همینطور به نظر می آید بررسی موشکافانه شرکت آنالیز انتشارات «کلاریویت» که لیست محققان پر استناد یا HCR را تهیه می کند، هم در زمینه کاهش محققان پر استناد عربستان نقش داشته باشد.
کاهش چشمگیر تعداد محققان پر استناد عربستان
پس از سال ها افزایش مداوم تعداد محققان پر استناد عربستان، سال جاری تعداد آنها ۳۰ درصد به نسبت سال قبل کاسته شده است.
این تغییرات تاحدی نتیجه فشار نهادهای علمی بر محققان، برای اصلاح وابستگی های سازمانی آنها است. برای نمونه؛ شورای ملی تحقیقات علمی اسپانیا، در ماه جاری ضد پنج نفر از محققان خود، به سبب دستکاری وابستگی های سازمانی شان اقدامات انضباطی را شروع کرده اند.
از سال قبل مؤسسه کلاریویت که لیست محققان پر استناد را منتشر می کند، اعلام نموده که محققان پر استنادی که در یک دوره فلوشیپ یا بورسیه تحقیقاتی شرکت کرده اند و با توجه به این که در مؤسسه دیگری موقعیت شغلی دائمی دارد، تصمیم گرفته اند نام مؤسسه ای که از آن فلوشیپ گرفته اند را بعنوان وابستگی سازمانی اول خود ذکر کنند، از لیست حذف می کند.
تلاش برای افزایش اعتماد به پژوهش
به علاوه این مؤسسه برای حفظ یکپارچگی و درستی پژوهشی معیارهایی را برای انتخاب محققان پر استناد قرار داده است.
این مؤسسه مقالات پر استنادی که بیشتر از ۳۰ نویسنده یا نویسندگی گروهی خاص داشته باشد را حذف می کند. همینطور مقالاتی که سلب اعتبار (ریترکت) می شوند هم در ارزیابی دیده می شوند.
کلاریویت اعلام نموده که هر سال لایه های بیشتری برای ارزیابی اعمال می کند. سال جاری این مؤسسه مقالات اشخاصی که تعداد بسیار زیاد، یا خود استنادی بیش از اندازه و یا استنادهای گروهی (الگوهای استناد غیرعادی) داشته اند را حذف کرده است.
در نتیجه این اصلاحات، خیلی از کاندیداهایی که معیارهای دقیق این ارزیابی را نداشته اند، از لیست نهایی کنار گذاشته شده اند. سال جاری به سبب اعمال این اصلاحات، حدود ۲ هزار کاندیدا از لیست نهایی محققان پر استناد حذف شدند. در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ این تعداد به ترتیب ۵۰۰ و ۱۰۰۰ کاندیدا بود.
پژوهشگران پر استناد چگونه شناسایی می شوند؟
برای شناسایی محققان پراستناد، مقاله های پراستنادی که یک دهه گذشته (سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳ میلادی) در نشریه های «وب آو ساینس» (نمایه های استنادی علوم و علوم اجتماعی) انتشار یافته اند، مورد بررسی قرار می گیرند. به مقاله هایی پراستناد گفته می شود که بیشترین استناد را در زمینه های علمی خود گرفته اند و در یک درصد نخست پایگاه «شاخص های اساسی علم» (ESI) قرار می گیرند.
پژوهشگرانی که مقاله پراستناد دارند، محققان تأثیرگذار به شمار می روند و آن هایی که نامشان با فراوانی بیشتری تکرار شده است، تأثیرگذارتر هستند.
بر همین اساس؛ محققان از نظر تعداد مقاله های پراستنادشان رتبه بندی شده و پس اعمال معیارهای این مؤسسه انتشاراتی، آن هایی که در یک درصد نخست جای گرفته اند، بعنوان پژوهشگر پراستناد معرفی می گردند.
منبع: هوا فضا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب