دوگانه مقاله محوری یا مساله محوری؛
احتیاج به ۳ برابر کردن بودجه پژوهش برای یک پله ارتقای رتبه تولید علم
به گزارش هوا فضا، رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام ضمن اشاره به اینکه در برنامه هفتم توسعه دستیابی به رتبه ۱۴ جهانی تولید علم هدف گذاری شده است، اظهار داشت: بررسی ها نشان داده که دستیابی به رتبه ۱۴ در وب آو ساینس، با یک و نیم تا دو برابر کردن بودجه و امکانات می تواند محقق شود؛ ولی در اسکوپوس برای پشت سر گذاشتن برزیل و دستیابی به رتبه ۱۴ باید تقریبا بودجه پژوهش را ۳ برابر نماییم.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، دکتر سید احمد فاضل زاده در نشست علمی تخصصی با عنوان «نقش دانشگاه ها در نظام حکمرانی و توسعه کشور؛ دوگانه مقاله محوری یا مسئله محوری» که امروز (سه شنبه ۳۰ آبان ماه) در مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری برگزار شد، به تاکید مقام معظم رهبری بر این که هدف اصلی مقالات باید حل مسائل کشور باشد، اشاره نمود و اظهار داشت: موقعی که با یک مسئله مواجه می شویم، دو منشأ باید داشته باشد که منشأ نیاز و دیگری حل مسئله است. غیر از این ورود به صحنه، کار عبثی است. ازاین رو در این دوگانه، اول باید مسئله محوری، بعد مقاله محوری قرار گیرد.
وی با بیان اینکه در دنیا دانشگاه ها تنها یک نوع نیستند، اظهار داشت: دانشگاه هاروارد و... به مرزهای دانش می پردازند، ولی در دانشگاه «جورجیاتک» سهم پتنت بیشتر است. استراتژی این دانشگاه اینست که با صنایع بیشتر کار کند. ازاین رو باید ببینیم چه دانشگاه و چه صنعتی داریم و قابلیت های آنها چیست.
رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، تصریح کرد: چارچوب دانشگاه های ما در کشور معمولا یک شکل است و با نوع صنایع و زیرساخت هایی که داریم، فعلا خروجی آن همین است که می بینیم؛ مگر اینکه عناصری در این بخش تغییر کند.
وی اظهار نمود: این بحث های مقاله محوری و مسئله محوری در کشورهای پیشرفته هم مطرح است، ولی سطح آنها متفاوت است. این یک چالش جهانی است و یک سری علل آن در ارتباط با دانشگاه و یک سری علل در ارتباط با خارج از دانشگاه است.
فاضل زاده با بیان اینکه تعداد مقالات شاخص است که در رقابت های بین المللی اهمیت دارد، اظهار داشت: زحماتی که در سالهای اخیر برای افزایش تعداد مقالات کشیده شده است، جای تقدیر دارد. قبل انقلاب تعداد مقالات ثبت شده کشور کمتر از ۵۰۰ مقاله بود، ولی امروز صحبت از حدود ۸۰ هزار مقاله در سطح بین المللی است.
وی ضمن اشاره به یک تصور غلط در کشور، اظهار داشت: یکی از تصورات غلطی که در کشور در مورد سطوح توسعه فناوری وجود دارد، اینست که تصور می نماییم دانشگاه باید تا مرحله نهایی یک محصول را توسعه دهد، در صورتیکه در هیچ کجای دنیا این گونه نیست و معمولاً در دانشگاه های بزرگ دنیا هم دانشگاه ها تا TRL ۳ را پیش می برند. مابقی بخش ها باید این توسعه را ادامه دهند. فشاری که هم اکنون بر روی دانشگاه ها وجود دارد و عنوان می شود که چرا دانشگاه صنعت را متحول نکرده، علمی نیست.
رئیس ISC اظهار نمود: دانشگاهی که امکانات کافی دارد و از نظر آزمایشگاهی و زیرساختی شرایط مناسبی دارد، می تواند به صنعت سرویس دهد. بضاعت دانشگاه های فعلی و بضاعت فناوری و امکانات ما همین است که هم اکنون بروز کرده است.
با سیاستگذاری اشتباه، رتبه علمی کشور از دست می رود
وی با بیان اینکه ما باید جایگاه علمی خود در دنیا را هم حفظ نماییم، اظهار داشت: ما از نظر آثار علمی در پایگاه وب آو ساینس رتبه ۱۷ و در اسکوپوس رتبه ۱۵ را داریم. اگر به این مورد بی توجه باشیم و با سیاستگذاری های اشتباه سبب تضعیف آن شویم، این جایگاه را از دست می دهیم.
فاضل زاده ضمن اشاره به اینکه در برنامه هفتم توسعه که بزودی ابلاغ می شود، دستیابی به رتبه ۱۴ جهانی در انتشارات علمی هدف گذاری شده است؛ اظهار داشت: هم اکنون در اسکوپوس که حدود ۲۰ درصد اسناد بیشتری را شامل می شود، ما موقعیت ۱۵ را داریم و در برنامه هفتم توسعه، هدف دستیابی به رتبه ۱۴ در اسکوپوس قرار داده شده است. ما به بررسی این مورد پرداختیم که دستیابی به رتبه ۱۴ در اسکوپوس ساده تر است یا اینکه در وب آو ساینس از رتبه ۱۷ به ۱۴ برسیم. بررسی ها نشان داد که ما در وب آو ساینس حدود ۵ هزار سند علمی عقب هستیم، ولی در اسکوپوس برزیل به تنهایی با ۲۰ هزار سند در مقابل ما قرار دارد.
وی تصریح کرد: یعنی دستیابی به رتبه ۱۴ در وب آو ساینس، با یک و نیم تا دو برابر کردن بودجه و امکانات می تواند محقق شود؛ ولی در اسکوپوس برای پشت سر گذاشتن برزیل و دستیابی به رتبه ۱۴ باید تقریبا بودجه پژوهش را ۳ برابر نماییم.
رئیس ISC در مورد رقبای علمی ایران، توضیح داد: رقیب اصلی ما از نظر وزنی، اقتصادی و جمعیتی، کشور ترکیه است، ولی عربستان سرمایه گذاری بسیار سنگینی در این حوزه کرده است و امکان دارد در ۲ تا ۳ سال آینده دوشادوش ما قرار بگیرد.
رشد علمی ما از عربستان و ترکیه کمتر بوده است
وی ضمن اشاره به از دست رفتن رتبه نخست ایران در بعضی رشته ها در سال ۲۰۲۲ اظهار داشت: باآنکه ایران در سال ۲۰۲۲ در بعضی رشته ها رتبه اول را از دست داده است؛ اما در بعضی دیگر همچنان نسبت به کشورهای اسلامی پیشتاز است. برای نمونه کشور در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ در ۹ رشته از یازده رشته مهندسی رتبه اول را داشته است. بعلاوه در همه رشته هایی که جایگاه نخست را از دست داده ایم، لزوما با کاهش آثار علمی روبرو نبوده ایم؛ بلکه حتی رشد هم داشته ایم. اما میزان رشد ما از عربستان و ترکیه کمتر بوده است. همینطور در بعضی رشته ها با فاصله اندکی پس از این دو کشور قرار گرفته ایم.
فاضل زاده با بیان این مورد که قرار گرفتن ما در میان ۱۵ کشور اول جهان، نشان دهنده اقتدار است، اظهار نمود: هم اکنون که شرایط منطقه ناپایدار است، روی ایران حساب دیگری می شود. این نشان داده است که جریان دانشی پشتیبان این مورد بوده است و در این بخش به خوبی فعالیت شده است. تولید علم ما در قسمت مهندسی پزشکی و کشاورزی کارساز است. اگر یک مقدار اهتمام بیشتری شود، اثرگذاری بیشتری خواهیم داشت. ما در قسمت بین الملل، در علوم انسانی اجتماعی تولیدات کمی داریم که باید به این مورد توجه بیشتری شود.
رئیس ISC به موضوع سکوهای علم و فناوری پرداخت و اظهار داشت: یکی از اقداماتی که در دولت سیزدهم انجام دادیم، مبحث سکوهای علم وفناوری بوده است. از نظر تصویب قوانین و مقررات ملی، تکلیف ۵ سال آینده ما مشخص است. سکوی نظام ایده ها و نیازها (نان) بعنوان پنجره واحد نظام ملی علوم، تحقیقات و فناوری در شورایعالی عتف تصویب شده است.
هدف گذاری های برنامه هفتم توسعه برای نظام علم و فناوری
وی به اهداف نظام آموزش عالی در برنامه هفتم توسعه پرداخت و اظهار داشت: در برنامه هفتم توسعه اهداف کمی برای ارتقای نظام علمی، فناوری و پژوهشی کشور تعیین شده که یکی از آنها دستیابی به رتبه ۱۴ تولید است. همینطور مشخص شده که سرانه سالانه مقالات نمایه شده در پایگاه های بین المللی به ازای هر عضو هیات علمی به ۱.۵ مقاله باید برسد که هم اکنون ۰.۷۵ است. این قانون است و مؤسسه ISC باید این مورد را رصد و پایش کند.
فاضل زاده ضمن اشاره به تاکید قانون برنامه هفتم توسعه به رساله ها و رساله های تقاضامحور و نیازمحور، اظهار داشت: بر طبق این قانون در پایان برنامه هفتم، باید ۱۰ درصد از رساله ها و رساله های علوم انسانی نیازمحور باشند. در سایر گروه ها غیر از علوم انسانی، این میزان باید به ۲۰ درصد برسد. بر مبنای یکی از گزارش های مرکز پژوهش های مجلس، هم اکنون این میزان در حدود ۲ تا ۳ درصد است.
وی ضمن اشاره به راه اندازی سامانه «نان» اظهار داشت: در این زمان سامانه ایده ها و نیازها فعال گشته است. در این نظام، برای هر ایده و نیاز یک مقاله ساخته شده و برای هر مقاله یک کد DOR اختصاص داده می شود و این کار از انجام پژوهش های تکراری هم جلوگیری می کند.
فاضل زاده به چالش های کاربردی کردن پژوهشها پرداخت و اظهار داشت: مسائلی مانند پایین بودن سهم بودجه پژوهش از بودجه کل کشور، کمتر بودن روند رشد آثار علمی از برخی کشورهای اسلامی، ضعف نظام های جذب استاد و دانشجو و همینطور مهاجرت، تحریم های ناجوانمردانه و تبعیض ها ضد پژوهشگران و نهادهای علمی، ارتقاء و حتی حفظ جایگاه علمی، سیاستگذاری و سرمایه گذاری رقبا و کم گرایی ارزیابی پژوهش ها؛ چالش های بخش مقاله محوری هستند.
وی افزود: همینطور موضوع هایی مانند عدم انجام پژوهش های مشترک بین صنعت و دانشگاه، ضعف تجهیزات آزمایشگاهی، عدم اشتراک منابع و امکانات دانشگاه و صنعت، ضعف توسعه صنایع علم بنیان و فناوری بنیان، ارتباط ضعیف پارک های علم و فناوری با دانشگاه ها، عدم کاربردی کردن و تجاری سازی دانش ساخته شده در دانشگاه ها و وابستگی صنایع و شرکت ها به محصولات آماده وارداتی، چالش های بخش مسئله محوری هستند.
رئیس ISC با بیان اینکه پنجره واحد علوم، تحقیقات و فناوری کشور می تواند به حل بخشی از این مشکلات کمک نماید، اظهار داشت: هم اکنون در ISC درحال تکمیل پایگاه داده هستیم تا شبکه ارتباطی شکل بگیرد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب