به مناسبت هفته دولت
قدمهای فضایی ایران از مصباح تا خیام
هوا فضا: ایران پس از پرتاب ماهواره «امید» تا حالا توانسته تعدادی از فناوری های فضایی را توسعه دهد و در دولت سیزدهم علاوه بر پرتاب ماهواره «خیام» و بهره برداری از داده های آن، با برگزاری جلسات شورای عالی فضایی سند 10 ساله این صنعت را به تصویب رساند و همین طور طراحی و ساخت ماهواره های مخابراتی، پرتاب ماهواره های سنجشی با دقت یک متر و کمتر و از سرگیری پرتاب کپسول های زیستی در دستور کار سازمان فضایی قرار گرفت.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، اختراع چرخ یکی از با اهمیت ترین اختراعات انسان بود که در هزاره چهارم پیش از میلاد در سرزمین باستانی سومر ساخته شد. این ابزار با کاهش اصطکاک، به حرکت بشر سرعت بخشید. این ابزار هر چند که امروزه کاربردهای وسیع تری یافته است، ولی بشر برای ماجراجویی هایش در فضای ماوراء جو نیاز به ابزارهای دیگری داشت تا بتواند ناشناخته های آسمان بالای سرش را کشف کند.
فضای بیرونی کره زمین محیط ناشناخته ای است که به ناچار انسان را به سمت مهارتها و دانش های پیشرو سوق داده است و اغلب فناوری های جدیدی که بواسطه فعالیت انسان در فضا تولید شد و شتاب گرفت، در کارهای اقتصادی دیگر نیز مورد بهره برداری قرار گرفت و بدین جهت امروزه شاهد رشد فزاینده فناوری ها در همه حوزه ها هستیم.
ایران نیز با ماهواره «امید» قدم به فضا گذاشت.
ماهواره «امید» اولین ماهواره ای است که تمام مراحل تولید و ساخت آن، در ایران انجام شد. این ماهواره که در ارتفاع ۲۴۶ تا ۳۷۷ کیلومتری از زمین و در قسمت بسیار رقیق جو قرار داشت و در مدار پایین بود و برمبنای ماموریت تعریف شده برای آن، در اثر غلبه جاذبه زمین بر اصطکاک هوا انرژی خودرا از دست داده و سقوط کرد.
گام های ایران در پرتاب ماهواره
«مصباح ۱»، نخستین پروژه ایران برای ساخت ماهواره بعد از انقلاب بود. این ماهواره قرار بود طی یک همکاری مشترک بین ایران و ایتالیا به فضا پرتاب شود، اما این پروژه هیچگاه به نتیجه نرسید. «مصباح» که جزو نخستین پروژه های ماهواره ای ایران بعد از انقلاب اسلامی بود، یک ماهواره مخابراتی مدار نزدیک زمین بود که برای پژوهش های علمی و اهداف آموزشی طراحی شد و قرار بود سال ۸۶ به فضا پرتاب شود. اهداف اصلی این ماهواره، پیدا کردن منابع معدنی، منابع آب و خاک، هواشناسی و همین طور کنترل شبکه های آب، برق و گاز و امدادرسانی در هنگام وقوع بلایای طبیعی هدف گذاری شده بود.
جزییات ماهواره های ایران به این شرح است:
نام ماهواره ماموریت ماهواره مصباح ۲ مخابراتی با ماموریت ذخیره و انتقال اطلاعات سینا ۱ سنجش از دور، دریافت، ذخیره و ارسال داده های مخابراتی طلوع سنجش ازراه دور رصد تصویربرداری از زمین و ارسال تصاویر به همراه اطلاعات تله متری به ایستگاه های زمینی نوید ماموریت این ماهواره تصویربرداری از زمین با وضوح تصویر ۷۵۰ متر فجر انتقال مداری، عکسبرداری برای نقشه برداری و هواشناسی و برخی محموله های تحقیقاتی ناهید ماهواره مخابراتی با ماموریت ارتباط در باند مخابراتی Ku در مدار
تصویربرداری و تخمین نرخ باز شدن صفحات خورشیدی پیام از سری میکرو ماهواره های توسعه فناوری فضایی با هدف تصویربرداری سه طیفی ظفر سنجش از دور با ماموریت تصویربرداری از سطح زمین پارس ماهواره سنجشی با ماموریت پایش اراضی کشاورزی و جنگلها، بررسی وضعیت دریاچه ها و تخمین وسعت مخاطرات طبیعی نور نخستین ماهواره نظامی ایران دوستی بررسی پوشش گیاهی و پایش منابع آبی ماهواره خیام
«خیام» یک ماهواره سنجش از دور با قابلیت تصویربرداری با دقت یک متر است که با وزن ۶۰۰ کیلوگرم با ماهواره بر «سایوز» در روز ۱۸ مردادماه سال جاری به مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین پرتاب شد تا به مدت پنج سال از داده ها و تصاویر ارسالی آن در عرصه های کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها و مدیریت حوادث غیرمترقبه و نیروهای دفاعی استفاده گردد.
این ماهواره هر ۲۴ ساعت چهار گذر از فراز ایران خواهد داشت که در این گذرها ارسال فرمان به ماهواره و دریافت داده تله متری ماهواره صورت خواهد گرفت.
داده های ماهواره «خیام» که با هدف ارتقای مدیریت بهینه منابع کشور در عرصه های مختلف طراحی و تولید شده است، در عرصه هایی همچون کشاورزی، محیط زیست، بلایای طبیعی، تغییرات شهری، اکتشافات معدنی و منابع آبی کاربرد دارد که جزییات این کاربردها به شرح زیر است:
در حوزه کشاورزی برای مطالعه این موارد می توان از داده های ماهواره «خیام» بهره برد:
* رطوبت خاک و گیاه
* مدیریت مصرف بهینه آب در مزارع کشاورزی
* پایش محدوده و سطح زیر کشت در مناطق مختلف
* میزان محصول قبل از برداشت
* تشخیص و تعیین گونه های مورد کشت
* بررسی سلامت محصول و تشخیص آفات
* پایش تغییرات دوره ای رشد گیاه
حوزه محیط زیست:
* پایش و بررسی تغییرات دوره ای سطح زمین
* پایش و بررسی روند حرکت و جابجایی آلودگی ها در آب، خاک و هوا
* بررسی تغییرات پوشش گیاهی و جنگل ها
* شناسایی کانون های گرد و غبار
* ارزیابی و تخریب زمین و بیابان زایی
* پایش میزان فرسایش خاک و وضعیت کویر و بیابان
حوزه بلایای طبیعی:
* مدل سازی ریسک و تهیه نقشه خطر
* پایش مناطق خسارت دیده
* شناسایی مناطق اسکان مجدد
* ارزیابی خسارت
پایش تغییرات شهری:
* پایش و بررسی پراکندگی شهرها و مناطق جمعیتی
* تغییرات کاربری اراضی
* تهیه نقشه های توسعه شهری و روستایی
* پایش ساخت و سازهای غیر مجاز
اکتشافات معدنی:
* پایش و بررسی پراکندگی صنایع و معادن
پایش منابع آبی:
* پایش تغییرات مرز ساحلی
* پایش مساحت سطح آب دریاچه ها، تالاب ها و ذخایر آب سدها
برنامه های آتی دولت برای توسعه صنعت فضایی در کشور
دکتر حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی که وعده هایی درباره ی ساخت ماهواره های سنجشی با دقت بالا داده بود، اعلام نمود که سازمان فضایی ایران گام بسیار مهمی در عرصه طراحی و ساخت ماهواره های سنجشی بومی با دقت بسیار عالی برداشته است و دراین زمینه طراحی و ساخت دو پروژه مهم به اسامی ماهواره «پارس۲» و ماهواره «پارس۳» رسماً شروع شده است.
ماهواره «پارس۲» یک پروژه ساخت ماهواره سنجشی با دقت تصویربرداری ۴ متر است که پروسه طراحی و ساختش شروع شده و ماهواره «پارس۳» با دقت تصویربرداری حدود ۲ متر، مدرن ترین و دقیق ترین ماهواره تصویربرداری ایران است که این پروژه هم مراحل طراحی و ساختش شروع شده است.
رییس سازمان فضایی افزود: در عرصه ماهواره های مخابراتی هدف گذاری ما در دو حوزه است؛ اولین حوزه ماهواره های مخابراتی با ارتفاع پایین است که به سبب زمان کوتاه گردش در دور زمین و عدم ثبات نسبت به سطح زمین بطور منظومه ای استفاده می شود.
سالاریه همین طور افزود: ما قبل از این ماهواره «ناهید۱» را داشتیم، سال قبل نیز ماهواره مخابراتی «ناهید۲» را رونمایی کردیم و امسال نمونه پروازی این ماهواره عملیاتی و آماده پرتاب می شود. ماهواره «ناهید۳» که تازه ترین پروژه مخابراتی ایران است، به جهت طراحی و ساخت ابلاغ گردیده است. این ماهواره قابلیت های بالاتر و کیفیت بهتری دارد و می تواند پلت فرم مبنایی برای منظومه ماهواره های مخابراتی کشور باشد.
پرتاب کپسول های فضایی به زودی
بنا بر اعلام سازمان فضایی، دولت سیزدهم بدنبال توسعه بخش کپسول های فضایی است. بااینکه در دهه ۸۰ پرتاب های کپسول های زیستی موفقی داشتیم، اما طی این سال ها این روند متوقف شده بود که به زودی پرتاب این کپسول ها از سر گرفته می شود.
از سرگیری برگزاری جلسات شورای عالی فضایی گام دیگر دولت سیزدهم در توسعه فناوری فضایی بوده است. بعد از برگزاری دومین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم که منجر به تایید و تصویب برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور شد، سازمان فضایی ایران در اولین روز کاری بعد از تصویب برنامه ۱۰ ساله فضایی، روند اجرای این برنامه را با تشکیل نخستین جلسه اجرائی آن شروع کرد.
گسترش زیرساخت های پرتاب و ایستگاه های زمینی، سرعت بخشیدن به روند طراحی و ساخت ماهواره های مخابراتی، پرتاب ماهواره های سنجشی با دقت یک متر و کمتر، حرکت در راه تعاملات بین المللی و اجرای پروژه های مشترک، اجرای طرح های اکتشافاتی با تمرکز بر گسترش زیرساخت ها، برنامه ریزی جهت رسیدن به پرتاب محموله هایی با وزن بالا همچون دیگر سرفصل های برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور است.
طبق این برنامه، جمهوری اسلامی ایران در ۱۰ سال آینده تبدیل به قطب منطقه ای در توسعه فناوری های فضایی و ارائه خدمات پرتاب های فضایی خواهد شد که این هدف گذاری، با تاکید بر توانمندی داخلی و دانش متخصصان کشورمان باید محقق شود.
اجرای بخشهایی از برنامه ۱۰ ساله فضایی در قالب برنامه قبلی با هماهنگی و همراهی تمام بازیگران و نهادهای متولی در عرصه فضایی از قبل شروع شده و با شروع رسمی اجرای برنامه ۱۰ ساله فضایی عملاً مقدمات برخی بخش ها فراهم گشته است.
منبع: هوا فضا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب