بازخوانی پرونده توسعه فناوری فضایی-۱،
روز ملی فضایی از تحریم های فضایی تا تلاش ها برای توسعه همكاریهای بین المللی
هوا فضا: ایران در حالی دوازدهمین سالروز ملی فضایی را برگزار می نماید که همچنان در وضعیت اعمال تحریم ها مقابل کشور در راه توسعه فناوری های فضایی فعال است و بگفته رئیس سازمان فضایی، یکی از با اهمیت ترین اولویت های سازمان فضایی ایران توسعه همکاریهای بین المللی و حفظ منافع جمهوری اسلامی ایران در جوامع بین المللی است و دراین زمینه برنامه هایی طراحی شده است.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، فضای بیرونی کـره زمین چنان با ناشـناخته ها از دید انسان آمیخته شده است که به ناچار انسان را به سمت تکنیک ها و دانش های پیشرو سوق داده است و امروزه شاهدیم که "موشک"، "ماهواره"، "اعزام انسان به فضا"، "شاتل"، " ایستگاه های فضایی" و غیره از شاخه های فناوری فضایی محسوب می شوند و انسان را به درک بهتر جهان هستی یاری می کنند.
فناوری فضایی مجموعهای از دانش ها و فناوری های در رابطه با بررسی فضای اطراف کره زمین است و اغلب فناوری های جدیدی که در رابطه با فضا ساخته شده، بعدها در فعالیتهای اقتصادی دیگر مورد بهره برداری قرار گرفته است.
فناوری فضایی در دوره آغازین عصر فضا مشتمل بر ساخت و پرتاب موشک های فضایی، ماهواره ها و کاوشگرهای سیاره ای، تصویربرداری دیجیتالی، طراحی و توسعه سنسورها و سنسورهای فضایی، سفرهای بین سیاره ای، مواد جدید، سفر انسان به فضا بوده است؛ ولی امروزه فناوری فضایی در حوزه هایی مانند ناوبری فضایی، بهینه سازی سیستم ها، زیرسیستم های کوچکتر و سبک تر و کارآمدتر، موتورهای فضایی جدیدتر، انرژی های نو در فضا، پسماندهای فضایی (زباله های مداری) و گردشگری فضایی توسعه یافته است.
پیشبینی ها نشان داده است که فناوری فضایی در آینده راه به معدن کاری فضایی، موشک های فضایی تک مرحله ای، فناوری استفاده پاک تر از فضا برای پیشگیری از تولید پسماندهای فضایی، کارخانه های مداری برای تولید دارو یا آلیاژهای ویژه، هتل های فضایی، کلونی سازی یا مسکونی سازی فضا، آسانسورهای فضایی و ده ها ایده هیجان انگیز دیگر خواهد برد.
در حال حاضر کشور ما در بین ۱۰ کشور دارای دانش فناوری فضایی قرار دارد و ایران از نظر علم فضا یازدهمین کشور جهان و اولین کشور منطقه است.
ایران بعد از پرتاب ماهواره "امید" بعنوان اولین ماهواره ایرانی به مدار در روز ۱۴ بهمن ماه سال ۸۷، این روز را به نام "روز ملی فناوری فضایی" در تقویم کشور ثبت نمود.
لیست دستاوردهای فناوری فضایی از سال ۸۸ تا ۹۳ به شرح زیر است:
سال ۸۸: پرتاب موفقیت آمیز "راکت کاوشگر ۳" حامل محموله ای زیستی شامل "لاک پشت"، "کرم"، "موش" و "نمونه های سلولی" اعلام گردید. رونمایی از ماهواره طلوع، نمونه مهندسی ماهواره مصباح دو، نمونه مهندسی ماهواره دانشجویی نوید علم و صنعت، نمونه مدل اولیه ماهواره بر سیمرغ، موتور ماهواره بر و افتتاح اولین مرکز پردازش تصاویر ماهواره ای ایران و آزمایشگاه سه بعدی مجازی ماهواره ای از دیگر دستاوردهای فضایی کشور در این سال بوده است.
سال ۸۹: نمونه های مهندسی چهار ماهواره "ظفر"، "رصد"، "فجر"، "دانشجویی امیرکبیر" و همین طور نمونه مهندسی "موتور ماهواره بر سفیر B۱" و "کپسول زیستی کاوشگر ۴" رونمایی گردید.
سال ۹۰: ماهواره "نوید" با موفقیت در مدار قرار گرفت.
سال ۹۱: مدل مهندسی ماهواره "ناهید" و مدل توسعه ای ماهواره "زهره" رونمایی گردید و اولین میمون پرتاب شده به فضا "آفتاب" با کاوشگر "پیشگام" که زنده به زمین بازگشت، در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.
سال ۹۲: از دو ماهواره "تدبیر" (دانشگاه علم و صنعت) و "خلیج فارس" (ساخته شده در دانشگاه صنعتی مالک اشتر) رونمایی گردید. در مهرماه این سال و در هفته جهانی فضا، دومین میمون فضانورد ایرانی با نام "فرگام" با کاوشگر "پژوهش" و با گاز مایع به فضا پرتاب شد که این محموله زیستی سالم به زمین بازگشت.
سال ۹۳: ماهواره ملی "فجر" با ماهواره بر "سفیر" با موفقیت به فضا پرتاب شد و در مدار زمین قرار گرفت و مراسم روز ملی فناوری فضایی دو هفته بعد از پرتاب ماهواره فجر برگزار گردید. در این روز نمایشگاهی از دستاوردهای چند سال گذشته ایران در عرصه فناوری فضایی برپا شد و ماک آپ فضاپیمای سرنشین دار ایرانی به نمایش درآمد.
سال ۹۴: پژوهشگاه فضایی ایران فاز نخست مرکز آزمون و یکپارچه سازی سامانه های فضایی را با هدف پشتیبانی از توسعه محصول های فضایی راه اندازی نمود، طراحی محموله مخابراتی باند KU، طراحی و ساخت چرخ عکس العملی و سازه ساندویچی لانه زنبوری مورد استفاده در ماهواره ها نیز در این سال انجام شد.
سال ۹۵: ماهواره مخابراتی "ناهید ۱" رونمایی گردید.
سال ۹۷: ماهواره "پیام" دانشگاه صنعتی امیرکبیر بامدادان ۲۵ دی ماه این سال با ماهواره بر "سیمرغ" به فضا پرتاب شد، اما این پرتاب با موفقیت همراه نبود و ماهواره پیام در مدار قرار نگرفت. برای اینکه سرعت جدا شدن ماهواره از ماهواره بر مناسب نبود و به سرعت مطلوب نرسید و در لحظه آخر ماهواره در مدار قرار نگرفت. این نخستین کوشش برای ارسال ماهواره از راه ماهواره بر سه مرحله ای بوده است که به شکست انجامید. طراحی این ماهواره از سال ۸۴ شروع شده بود.
سال ۹۸: ماهواره "ظفر-۱" روز یکشنبه ۲۰ بهمن ماه سال ۹۸ پرتاب شد، ولی نتوانست روی مدار قرار گیرد و نهایتا در اقیانوس هند سقوط کرد.
نهادهای علمی و فناوری حوزه فضایی
رشد سریع مخابرات ماهواره ای، پیش بینی چندین برابر شدن بازار درخواست مشاهده زمین تا سال ۲۰۲۰، تخمین بازار بیش از ۳ هزار میلیارد دلاری هواپیماهای تجاری در ۲۰ سال آینده همچون مواردی است که اهمیت اقتصادی فناوری های در رابطه با حوزه هوا و فضا را نشان می دهد؛ ازاین رو در سند جامع هوافضای کشور، بر "استفاده حداکثری از توان داخلی و فعال سازی ظرفیت ها"، "مسئولیت پذیری در حفظ و ارتقای محیط زیست"، "ایجاد فرصت عادلانه برای مشارکت افراد، شرکت ها و نهادها در توسعه بخش خصوصی"، "تولید علم بومی و توسعه علوم مربوط و نظریه پردازی در حوزه تولید فلسفه های مضاف در رابطه با بخش هوافضا با تاکید بر مبانی معرفتی اسلامی" و "بهره برداری از سرریز فناوری هوافضا در سایر بخش ها" تاکید گردیده است.
در این راستا "سازمان فضایی"، "پژوهشگاه هوافضا" و "پژوهشگاه فضایی" بر مبنای برنامه های راهبردی در این عرصه فعال می باشند و این ۳ نهاد علاوه بر آنکه به صورت تعاملی با یکدیگر در ارتباط هستند، در بعضی موارد مبادرت به برون سپاری پروژه ها کردند تا از این طریق زمینه مشارکت حداکثری بخش خصوصی در هوا و فضا را فراهم نمایند.
این اقدامات در حالی انجام شده که ایران با تحریم حدود ۴۰ ساله حوزه فضایی مواجه بوده است و وزارت دارایی آمریکا در تازه ترین تحریم خود مقابل برنامه هسته ای ایران در اردیبهشت ماه سال قبل اعلام نمود علاوه بر سازمان فضایی ایران دو موسسه دیگر یعنی پژوهشگاه فضایی ایران و پژوهشگاه هوا و فضای ایران را هم تحریم کرده است.
در این اطلاعیه ای که دولت آمریکا منتشر نموده، ادعا شده است که "ایران از سازمان های فضایی خود برای پیشبرد برنامه هایی به کار گرفته که ناقض قطع نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است."
پیرو این اقدام از طرف دکتر مرتضی براری رئیس سازمان فضایی ایران نامه ای برای مدیر دفتر امور فضای ماورای جو ملل متحد در مورد اقدام آمریکا در تحریم غیرقانونی سازمان فضایی و دو موسسه مطالعاتی فضایی ایرانی ارسال کرد که این نامه را از طرف نمایندگی دائم کشورمان نزد سازمان های بین المللی مستقر در وین تسلیم کرد.
در ابتدای این نامه، ضمن اشاره به تحریم اخیر غیرقانونی و یکجانبه آمریکا مقابل سازمان فضایی، مرکز تحقیقات فضایی و همین طور موسسه تحقیقات فضای ماورای جو ایران، تصریح شده است که مأموریت و مسئولیت هر سه سازمان مذکور، پوشش و پشتیبانی از استفاده صلح آمیز غیرنظامی از فضای ماوراء جو است و فقط بر روی فعالیتهای صلح آمیز فضای ماوراء جو تمرکز داشته اند.
این نامه در ادامه با تکیه بر اینکه اقدامات قهری یکجانبه آمریکا، مخالف حقوق بین الملل بطور عام و اصول همکاری در فعالیتهای فضایی و دسترسی آزاد تمامی دولت ها به فضا بطور خاص هستند، می افزاید: جمهوری اسلامی از آن دسته از کشورهایی است که در بستر بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل و خشکسالی قرار دارد که استفاده از فناوری فضایی جهت جلوگیری از این بلایا و کاهش اثرات آن، حیاتی می باشد.
همین طور در این نامه ضمن اشاره به برخی خاصیت های اقلیمی و سرزمینی ایران همچون قرار داشتن بخش هایی از مناطق مسکونی در خطر سیل و غیره، بر ضرورت و اهمیت پرتاب ماهواره ها از طرف ایران به فضا تاکید گردیده است.
در بخش دیگری از این نامه با یادآوری اینکه جمهوری اسلامی ایران بعنوان دولت عضو معاهده مسئولیت مورخ ۱۹۶۷، موافقت نامه نجات مورخ ۱۹۶۸ و امضا کننده معاهده فضای ماورای جو مورخ ۱۹۶۷ است و همیشه بر استفاده صلح آمیز از فضای ماورای جو و مبارزه با رقابت تسلیحاتی در فضا تاکید کرده، آمده است: تحریم اخیر آمریکا نمی تواند جلوی پیشرفت برنامه صلح آمیز ایران را بگیرد و جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد که حق دسترسی خود به فضا و فعالیت در آن، توسط تمامی اعضای کوپوس محترم شمرده شود.
از تحریم فناوری فضایی تا کوشش برای حفظ منافع کشور در مجامع بین المللی
دکتر مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران نیز در گفتگو با ایسنا، با اشاره به اینکه سازمان فضایی ایران یکی از مؤسسین اصلی سازمان همکاری آسیا –اقیانوسیه (اپسکو) بوده است، اضافه کرد: در این سازمان ۹ کشور منطقه عضو این سازمان هستند و سازمان اپسکو یک دهه از برنامه های خودرا پشت سر گذاشته است و تلاش داریم در شروع برنامه ۱۰ ساله دوم این سازمان، نقش مؤثرتر و پررنگ تری را در این سازمان ایفا نماییم.
وی این امر را فرصتی برای کشور دانست که با کشورهای صاحب فناوری فضایی بتواند در توسعه برنامه فضایی کشور نقش مؤثرتری را ایفا کند، خاطرنشان کرد: هم اکنون ۳ دانشگاه کشور در یک منظومه ماهواره های مخابراتی که توسط این سازمان بوجود آمده است، فعال می باشند.
براری، یکی از مهم ترین اولویت های سازمان فضایی ایران را توسعه همکاریهای بین المللی و حفظ منافع جمهوری اسلامی ایران در جوامع بین المللی ذکر کرد و خاطرنشان کرد: در این حوزه برنامه های خیلی خوبی طراحی شده است.
رئیس سازمان فضایی ایران ضمن اشاره به سابقه همکاری این سازمان با اپسکو، تصریح کرد: ما در سازمان ملل سعی کردیم و توانسته ایم در یکی از مهم ترین اسناد فضایی با عنوان سند پایداری بلندمدت فضایی (سند LTS) منافع و مواضع جمهوری اسلامی ایران لحاظ شود.
وی در مورد ارسال نامه ای به مدیر دفتر امور فضای ماورای جو ملل متحد درباب اقدام آمریکا در تحریم غیرقانونی سازمان فضایی و دو مؤسسه مطالعاتی فضایی ایرانی، اظهار داشت: این نامه مورد استقبال قرار گرفت و ما نیز سعی کردیم بعنوان عضو فعال همیشه در برنامه های این سازمان نقش مؤثری ایفا نماییم.
براری با تکیه بر اینکه با عنایت به ظرفیت هایی که در کشور بوجود آمده است، ما می توانیم حضور پر رنگ تری در این سازمان داشته باشیم، افزود: ما تلاش داریم که همیشه با کشورهای منطقه و دوست و صاحب فناوری همکاری داشته باشیم و همکاری هایی را در این عرصه نیز آماده کرده ایم.
منبع: aero-space.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب