رتبه جهانی ایران در رشد تولیدات علمی در بین ۲۵ كشور
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اشاره به اینكه بر مبنای آمارهای WOS ایران در تولید علم دنیا در سال ۲۰۱۶ در رتبه ۱۸ و از سال ۲۰۱۷ تابحال یعنی سه سال متوالی در رتبه ۱۶ جهانی قرار دارد، اظهار داشت: ایران در پایگاه اسكوپوس در سال ۲۰۱۹ جایگاه ۱۵ را به خود مختص كرده است.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا دکتر محمدجواد دهقانی اظهار نمود: روند تولید و انتشارات علمی ایران از نظر کمی، کیفی و هم مشارکت بین المللی در دو دهه اخیر در پایگاه های معتبر بین المللی کلاریویت آنالیتکیس (Clarivate Analytics) و محصولات آن نظیر (WoS، ESI و Incites)، اسکوپوس (Scopus) و هم پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نشان داده است که در طول دو دهه اخیر میزان تولید علم توسط پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران در سطوح ملی و بین المللی به صورت مستمر در حال افزایش بوده و جنبش علمی بوجود آمده در کشور علیرغم محدودیت های بین المللی با رشد و شتاب منحصر بفرد در دنیا بخصوص در بین ۲۰ کشور برتر دنیا ادامه دارد.
دهقانی افزود: به صورت خاص توجه به بعد کیفی تولید علم کشور در چند سال گذشته بسیار پر اهمیت است، به صورتی که در سال ۲۰۱۹ میلادی که سهم تولید علم کشور در دنیا حدود ۲ درصد بوده است و سهم تولید علم برتر و یا کیفیت تولید علم حدود ۳.۵ درصد رسیده و سهم ایران از کل تولید علم در سال ۲۰۱۹ در کشورهای منطقه حدود ۲۹ درصد و در کشورهای جهان اسلام حدود ۲۰ درصد است.
وی تصریح کرد: نتایج بررسی ها نشان داده است کل مدارک علمی نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس از ایران در سال های مختلف برابر با ۶۳۰ هزار و ۷۶۸ مورد بوده که حدود ۴۰۹ هزار و ۶۰ مورد آن یعنی حدود ۶۵ درصد آن در سخت ترین شرایط تحریم همه جانبه کشور یعنی سال های اخیر (۲۰۲۰-۲۰۱۳) بوده است. همینطور کل مدارک علمی موجود نمایه شده توسط جمهوری اسلامی ایران در پایگاه WoS در طول ۱۲۰ سال گذشته برابر با ۵۴۰ هزار و ۵۳۰ بوده که حدود ۳۶۱ هزار و ۲۴۴ مدرک آن یعنی بیشتر از ۶۶ درصد به سال های اخیر (۲۰۲۰-۲۰۱۳) مربوط می شود.
به گفته سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، آخرین آمار استخراج شده (مرداد) از پایگاه های معتبر بین المللی تعداد مدارک علمی ثبت شده در ۲۰ سال گذشته (۲۰۰۰-۲۰۲۰) نشان داده است که جنبش علمی در کشور علیرغم فراز و نشیب ها و محدودیت های مختلف به خصوص در طول تحریم های ظالمانه با رشد و شتاب و با استمرار همواره ادامه داشته است.
سرپرست ISC افزود: به منظور بررسی دقیق تر آمار تولید علم در هر دو پایگاه معتبر بین المللی در ۸ سال گذشته در جدول زیر بازنویسی شده است.
آمار مقالات نشریات نمایه شده در ISC مربوط به سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ هنوز تکمیل نشده است
وی افزود: همان گونه که در جدول فوق مشاهده می شود میزان تولید علم کشور در پایگاه بین المللی WoS در سال ۲۰۱۲ برابر با ۳۱ هزار و ۴۱ مدرک بوده که این میزان در سال ۲۰۱۶ به ۴۹ هزار و ۳۷۹ و در سال ۲۰۱۹ هم به ۶۱ هزار و ۶۸۲ مدرک افزایش یافته است و این سیر صعودی هم در پایگاه بین المللی اسکوپوس هم مشاهده می شود.
دهقان خاطرنشان کرد: در پایگاه اسکوپوس در سال ۲۰۱۲ میزان تولیدات علمی برابر با ۴۱ هزار و ۴۲۸ مورد بوده که در سال ۲۰۱۶ به ۵۲ هزار و ۹۲۹ مورد و در سال ۲۰۱۹ به ۶۵ هزار و ۱۷۳ مورد افزایش یافته است.
وی با اشاره به اینکه از بدو تاسیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) از سال ۱۳۸۸ تابحال یعنی در طول ۱۰ سال گذشته، بیشتر از ۵۰۰ هزار مقاله علمی توسط پژوهشگران کشور در این پایگاه نمایه شده است، اظهار داشت: بر مبنای آمار فوق، پژوهش های علمی ثبت شده در این پایگاه استنادی به ترتیب در حوزه علوم انسانی و اجتماعی، پزشکی و کشاورزی و سایر حوزه های علمی است و همچنان که در جدول بالا نشان داده شد، روند رشد تولید علم ثبت شده در این پایگاه در طول سال های اخیر به صورت مستمر ادامه داشته هرچند آمار مقالات نشریات نمایه شده در ISC مربوط به سال های اخیر به علت به روز نبودن نشریات در طول سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ هنوز تکمیل نشده است.
میزان رشد تولید علم ایران در پایگاه های معتبر بین المللی
سرپرست پایگاه استنادی جهان اسلام با اشاره به میزان رشد تولیدت علمی ایران در WOS و اسکوپوس، اظهار نمود: بر مبنای آمار و اطلاعات موجود در هر دو پایگاه معتبر بین المللی، میزان رشد تولید علم در ۸ سال گذشته و هر سال نسبت به سال قبل در جدول زیر نشان داده شده است:
وی افزود: در جدول بالا ملاحظه می شود که درصد رشد تولید علم در هر سال نسبت به سال قبل هم در هر دو پایگاه بین المللی افزایش داشته است و به صورت خاص میزان رشد علمی تولید علم در پایگاه WoS در سال ۲۰۱۲ برابر ۴.۱ درصد بوده که در سال ۲۰۱۳ به ۱.۲ کاهش و در سال های ۲۰۱۴ به بعد همواره نرخ رشد خوبی داشته است. در سال ۲۰۱۹ نسبت به ۲۰۱۸ نرخ رشد تولید علم ۱۰.۴ درصد بوده است.
دهقان خاطرنشان کرد: ایران با نرخ رشد ۱۰.۴ درصد در سال ۲۰۱۹ در بین ۲۵ کشور برتر دنیا در رتبه دوم و بعد از کشور چین با ۱۲.۹ درصد رشد قرار می گیرد. کشور پرتغال با ۷.۸ درصد رشد هم در رتبه سوم در بین ۲۵ کشور برتر دنیا قرار دارد. در پایگاه استنادی اسکوپوس هم بالاترین میزان رشد تولید علم در طول ۸ سال گذشته در سال ۲۰۱۹ نسبت به ۲۰۱۸ اتفاق افتاده و برابر با ۸.۹ درصد بوده است.
سهم ایران از میزان تولید علم دنیا و جهان اسلام و منطقه
سرپرست پایگاه استنادی جهان اسلام ISC افزود: بر مبنای آخرین آمار مستخرج از پایگاه های مربوطه، سهم ایران به درصد از مدارک ثبت شده از کل تولید علم دنیا در هشت سال گذشته در جدول زیر نشان داده شده است.
وی تصریح کرد: همانطور که ملاحظه می شود، سهم ایران در تولید علم کل دنیا در هر دو پایگاه بین المللی در هر سال افزایش یافته است. در سال ۲۰۰۰ سهم جمهوری اسلامی ایران از تولید علم حدود ۰.۱ درصد بود که در سال ۲۰۱۹ یعنی پس از گذشت ۲۰ سال با افزایش ۲۰ برابری در هر دو پایگاه استنادی اسکوپوس و WoS به حدود ۲ درصد رسیده است. ضمنا در ۲۰ سال قبل، سهم تولید علم کل کشورهای اسلامی حدود ۲ درصد بود که در سال ۲۰۱۹ به بیشتر از ۹ درصد افزایش یافته است.
دهقان با اشاره به اینکه بر مبنای سند ۱۰ ساله علم و فناوری و نوآوری اجلاس سران کشورهای اسلامی (آستانه- قزاقستان) لازم است تا سال ۲۰۲۶ میلادی سهم تولید علم کشورهای اسلامی در دنیا به بیشتر از دو برابر افزایش یابد، اضافه کرد: این به معنای آن است که تا ۶ سال آینده سهم کل کشورهای اسلامی به حدود ۱۶ درصد برسد. سهم ایران از کل تولید علم در هر دو پایگاه استنادی در سال ۲۰۱۹ در کشورهای منطقه حدود ۲۹ درصد (۲۸.۹ درصد در WoS و ۲۹.۱ درصد اسکوپوس) و در کشورهای جهان اسلام حدود ۲۰ درصد (۲۱.۲ درصد در WoS و ۱۸.۶ درصد اسکوپوس) رسیده است.
رتبه ایران از میزان تولید علم دنیا و جهان اسلام و منطقه
دهقانی اظهار داشت: بر مبنای بررسی های انجام شده، در پایگاه WoS بر اساس تعداد و حجم تولید علم رتبه ایران در سال ۲۰۱۲، ایران با ۳۱ هزار و ۴۱ مدرک ثبت شده در جایگاه ۲۱ دنیا و در همین سال ترکیه با ۳۴۵۴۱ مدرک در رتبه ۱۸ قرار داشت. در سال ۲۰۱۵ رتبه ایران به ۱۹ و در سال ۲۰۱۶ به رتبه ۱۸ و از سال ۲۰۱۷ تابحال یعنی سه سال متوالی در رتبه ۱۶ بین المللی قرار دارد. این درحالی است که ترکیه در سال ۲۰۱۹ با ۵۵۳۵۷ مدرک در رتبه ۱۷ قرار داشت.
وی افزود: در پایگاه بین المللی اسکوپوس هم ایران در سال ۲۰۱۲ در جایگاه ۱۸ قرار داشت که از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ در سه سال متوالی در رتبه ۱۶ قرار گرفته بود و در سال ۲۰۱۹ جایگاه بین المللی ایران در این پایگاه بین المللی ۱۵ است ضمن آنکه از چند سال گذشته در هر دو پایگاه استنادی همچون کشورهای اسلامی و کشورهای منطقه خاورمیانه ایران رتبه اول را دارد.
رتبه استنادات و ارجاعات به تولیدات علمی ایران
سرپرست پایگاه ISC یکی از مهمترین شاخص ها جهت بررسی جایگاه کیفی تولید علم، را تحلیل استنادی دانست و اظهار داشت: اساس این شاخص بر اساس تعداد استنادهای صورت گرفته به علم تولید شده و بر همین مبنا، شاخص های مختلف همچون میزان استناد به مقاله، میزان استناد نرمال شده، شاخص هرش (H-index)، مقالات برتر متشکل از مقالات داغ (Hot Papers) و مقالات پر استناد (Highly cited) است. میزان استنادات یکی از شاخصهای ارزیابی کیفیت تولید علم بوده، با اینکه این شاخص به تنهایی نمی تواند مبین کیفیت علم باشد ولی در هر حال یکی از ملاک هایی است که بر اساس میزان استنادها و یا میزان ارجاعات انجام شده به تولیدات علمی مد نظر قرار گرفته و هم اکنون اساس ارزیابی کیفی نشریات علمی، دانشگاه ها و موسسات پژوهشی و کشورهاست.
بر اساس اعلام پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، وی با تاکید بر اینکه بررسی و تحلیل های انجام شده نشان می دهد فعالیتهای علمی ایران همزمان با رشد تولید علم در سطح بین المللی توجه به رشد کیفیت تولیدات علمی بویژه در چند سال گذشته بیشتر از کمیت بوده است، اظهار نمود: بر مبنای آمارهای پایگاه بین المللی WoS، رتبه استنادی ایران در ۸ سال گذشته همواره سیر صعودی داشته و از رتبه ۲۴ در سال ۲۰۱۲ به رتبه ۲۰ در سال ۲۰۱۵ و سپس به رتبه ۱۸ در سال ۲۰۱۸ و نهایتا به رتبه ۱۶ در سال ۲۰۱۹ ارتقا یافته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب