یادداشت وزیر علوم
نظام آموزش عالی درنگ در سالی كه گذشت و تدبیر برای سال پیش رو
هوا فضا: وزیر علوم در یادداشتی با اشاره به چالش های سال 98 و ضرورت درنگ در عملكرد گذشته، به ارائه گزارشی درباره كارهای انجام شده در سال 1398 در حوزه های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، دانشجویی و بین المللی و همین طور مهمترین مواردی كه در چارچوب سیاست و برنامه در سال 1399 مورد تاكید و اهتمام است، پرداخت.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، در یادداشت منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری آمده است:
"نكته مهمی است كه زمان پیش رو را دیرگذر و زماندار می پنداریم و زمان سپری شده زودگذر و چه بسا كه به زبان می آوریم كه انگار روز گذشته بود و چه زود گذشت؛ در هر صورت كسری از عمر سپری شده و بی گمان تأسف خوردن بر عمر رفته چاره ساز نیست صد البته غور و پایش در گذشته ضروری و مفید است به جهت دور ساختن اغفال و غفلت ها نسبت به شرایط زمانه، چونكه تحولات و شتاب زمانه چنان سریع و برق آسا است كه دیگر چون گذشته زمان دیرگذر نیست كه بتوان بر سكو و پله ای مدتی نشست و سر در گریبان خود فرو برد؛ بی شك لحظه ای مكث و توقف چه بسا آدمی و جامعه ای را فرسنگ ها از زمانه دور سازد؛ كه چالش برانگیز و مایه انحطاط، خسران، عقب ماندگی و بی مایگی است. اختتام سال فرصتی برای بازخوانی نقاط روشن و مبهم و نیز قوت ها و كاستی ها و یك بازخوانی همگانی به قصد نو شدن و یافتن مسیرهای نو برای تداوم و رویش های تازه است به این جهت چه نیكو است كه از یكدیگر بپرسیم كه چه مسئولیت هایی متوجه یكایك ما است، چه ظرفیت و فرصت هایی برای اعتلای خویشتن، دانشگاه و كشورمان داریم.
پر پیدا است كه بازكاوی راه طی شده و مرور كارهای انجام شده و نشده، داشته ها و نداشته ها برای تفكر در باب نیل به گشایش ها و باز كردن پنجره های جدید و افق گشایی های تازه و ورود و رفتن به راههای سودمند و ثمربخش تر است و در این راه رو كردن به آینده و فردای پیش رو امری كلیدی است و تحقق این مهم وام دار خودكاوی و خودرا در بوته نقد قرار دادن است كه هنر و دستاوردی عظیم و شاخصی از فرهیختگی و توسعه دارد كه در مقیاس های فردی، سازمانی، نهادی و جامعه ای می تواند موجد رشد و بالندگی شود و قدر و ارتفاع تازه ای را برای كنش گران فردی و جمعی فراهم سازد.
سالی كه گذشت فراز و فرودهای به نسبت فراوان و نفس گیر را در خود داشت. سالی سخت و پر مسئله ولی تلاش و سخت كوشی و عبور از ناهمواری ها نشان از ظرفیت ها، توانمندی ها و سخت كوشی همكاران در صف و ستاد دارد كه خود سرمایه بهادار ای است. بدون شك در این نوشتار نه مجال است و نه قصد گزارش عملكرد جامع را دارم فقط به اختصار به قسمتی از برنامه ها و فعالیتهای سال ۱۳۹۸ در حوزه های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، دانشجویی و بین المللی اشاره می شود.
در حوزه آموزش روزآمد كردن دروس و سرفصل های آموزشی در جهت نیازهای اساسی رشته ها، ارتقای كیفیت و ساماندهی دوره های تحصیلات تكمیلی، تقویت اعضای هیأت علمی گروه های آموزشی، ایجاد بیش از ۳۳۰ رشته محل در مقطع كارشناسی ناپیوسته در آموزشكده های فنی و حرفه ای و ۸۲۵ رشته محل در دانشگاه جامع علمی-كاربردی، با هدف گسترش آموزش های مهارتی، تصویب و تشكیل گروه «مهارت افزایی و اشتغال پذیری» و لحاظ كردن پیوست اشتغال پذیری در بازبینی و تدوین برنامه های درسی، راه اندازی كارگروه اخلاق زیستی به منظور رعایت اخلاق در آموزش رشته هایی كه موجودات زنده موضوع آنها است، حذف گردنگیر انتشار پایاننامه ها، رساله ها و مقالات به صورت كاغذی و جایگزین شدن نسخه های الكترونیك، تهیه شیوه نامه رشته های میانرشته ای با سازوكار جدید و تشكیل كارگروه تخصصی با تركیبی ویژه.
در حوزه پژوهش سوق دادن تدریجی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی به سمت دانشگاه های جامعه محور، كارآفرین و خلاق، گسترش پشتیبانی از تشكیل و توسعه واحدهای فناور و شركت های دانش بنیان با تقویت پارك های علم و فناوری استان ها و مراكز رشد دانشگاهی، ظرفیت سازی، فرهنگ سازی و استقرار برنامه مبتنی بر آینده پژوهی در مؤسسات آموزشی و پژوهشی، تدوین نظام انگیزشی برای فعال كردن اعضای هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تكمیلی و جهت دهی به فعالیتهای پژوهشی اعضای هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تكمیلی به سمت حل معضلات كشور و توجه به برون دادهای پژوهشی، ارتقاء به مرتبه شانزدهم تولید علم جهان در سال ۲۰۱۷ و كسب مقام اول در سال ۲۰۱۸ در بین ۵۲ كشور اسلامی، تدوین نظام مشاركت و پشتیبانی از برنامه ها و طرح های شاخص در تجاری سازی (یارانه تجاری سازی)، تشكیل كمیته های اخلاق پژوهشی در دانشگاه ها و نظارت بر عملكرد آن ها(اجرایی شدن قانون تقلب علمی)، افزایش تعداد پاركهای علم و فناوری از ۳۳ عدد در سال ۹۱ به ۴۳ عدد، قرار گرفتن نام ۱۸ دانشگاه برتر كشور در نظام رتبه بندی تایمز در سال ۲۰۱۸ و ۴۰ دانشگاه در سال ۲۰۱۹، توسعه فرهنگ همكاریهای ملی بوسیله انتخاب، انتشار و قدردانی از طرح های برگزیده و دستگاه های برگزیده ارتباط با صنعت، برگزاری جشنواره های تجلیل و تقدیر از پژوهشگران، فناوران و كارآفرینان، فرصت مطالعاتی اعضای هیات علمی دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی در جامعه و صنعت.
در حوزه دیپلماسی علمی حضور بیش از ۸۹۸ هیأت علمی و محقق خارجی در دانشگاه های كشور در شش ماه اول سال ۹۸(انتظار می رود در انتها سال ۹۸ این رقم از مرز ۲۰۰۰ محقق عبود كند) همین طور در ۶ ماهه اول سال ۴۵۳ محقق و عضو هیأت علمی ایرانی برای دوره های كوتاه مدت و ۹۷ نفر برای فرصت مطالعاتی عازم دانشگاه های معتبر دنیا شدند. افزایش تعداد كرسی های زبان و ادبیات فارسی(۵۶ كرسی در ۳۷ كشور دنیا)، انعقاد ۴۳۵ طرح مشترك پژوهشی در حوزه های مختلف بین دانشگاه ها و مؤسسات داخلی با دانشگاه ها و مؤسسات خارجی، گسترش ارتباطات علمی-بین المللی و تعیین كشورهای هدف برای كسب دانش نوین از میان كشورهای پیشرفته.
در حوزه فرهنگی توجه به صیانت و تقویت ارزش های فرهنگی و دینی با تاكید بر موضوع پوشش و عفاف، برگزاری دومین كنگره ملی شهدای دانشجو، برگزاری سی و سومین جشنواره ملی قرآن و عترت، برگزاری همایش بین المللی اربعین، برگزاری جشنواره ملی زن و علم با هدف معرفی دستاوردها، ظرفیت ها و توانمندی های زنان دانشگاهی در حوزه های علمی، فرهنگی و اجتماعی، برگزاری بازارچه های تولیدات دانشجویی، همچون در زمینه مد، لباس و صنایع دستی، و نیز رویداد های استارت آپ كارآفرینی اجتماعی با هدف توسعه و تقویت كارآفرینی دانشجویان و ترویج كسب و كار دانشجویی، برگزاری نخستین جشنواره ملی هنرهای دیجیتال با هدف شناسایی استعدادهای خلاق و فعال دانشجویی در عرصه هنرهای دیجیتال و ایجاد ارتباط بین دانشگاه های هنری و دانشگاه های صنعتی، برگزاری یازدهمین جشنواره سراسری نشریات دانشجویی (تیتر ۱۱)؛ برگزاری یازدهمین جشنواره بین المللی حركت با شركت ۴۸ كشور در بخش بین الملل جشنواره، برگزاری ۸۶ جشنواره رویش دانشگاهی و هفتمین جشنواره ملی رویش ویژه دستاورد و توانمندی های كانون های فرهنگی، هنری، دینی و اجتماعی. در حوزه دانشجویی ارائه خدمات مشاوره و سلامت در چارچوب كارگاههای دانشافزایی، اجرای طرح ملی كارنامه سلامت، هدفمند كردن بورسهای تحصیلی اعطایی از دولت های خارجی، افزایش دو برابری اعزام دانشجویان دوره‌ی دكتری به فرصت های تحقیقاتی كوتاه مدت خارج و داخل كشور و پرداخت تسهیلات بیشتر به دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از كشور به منظور تردد و عزیمت آنان به كشور، تحت پوشش قرار دادن ۲۵% دانشجویان در بخش ورزش همگانی و قهرمانی؛ كسب رتبه‌ی نهم و دهم در بیست و هشتمین و بیست و نهمین یونیورسیاد جهانی برای نخستین بار در تاریخ ورزش دانشجویی افزایش سرانه فضاهای ورزشی به ۲ متر، انتخاب و جذب دانشجویان غیر ایرانی(بورسیه و غیر بورسیه ) به تعداد ۳۱۲۵ نفر، توسعه و گسترش بنیاد نیكوكاری حامی آموزش عالی(حامیان علم و فناوری ) و تنوع بخشی به منابع مالی دانشگاه ها به منظور استفاده از ظرفیت خیرین برای تامین زیرساخت ها خصوصاً خوابگاهها و ایجاد هماهنگی با بنیاد ۱۵ خرداد برای ساخت ۲۸ خوابگاه دخترانه، اختصاص ۵۰۰۰ میلیارد ریال برای وام دانشجویی در طول سال تحصیلی ۹۹-۹۸؛ افزایش نرح وام ضروری تا ۶۷ %؛ افزایش سقف اعتبار وام تغذیه به میزان ۲.۱ برابر، ارتقاء و بهسازی آشپزخانه ها و غذاخوری ها در ۷۵ دانشگاه كشور با اختصاص ۵۲۰ میلیارد ریال؛ ارتقاء ۳۱۴۰ سرای دانشجویی از رتبه ۴ و ۵ به رتبه های ۳ و ۴ با اختصاص ۹۶۰ میلیاردد ریال؛ ایجاد ۱۰۴ غذاخوری مكمل دانشجویی در ۵۴ دانشگاه برای نخستین بار؛ راه اندازی زمین چمن مصنوعی در ۳۵ دانشگاه؛ پیگیری راه اندازی ۲۵ پروژه كفپوش زمین رو باز؛ تجهیز و راه اندازی ۷۱ مركز مشاوره تندرستی و ۱۰۷ اتاق تندرستی؛ كه از تلاش همه دست اندركاران تشكر می شود.
در ادامه به اجمال اشاره ای می كنم به مهمترین مواردی كه در چارچوب سیاست و برنامه در سال ۱۳۹۹ مورد تاكید و اهتمام است.
- سیاست جامع نگری در عرصه های سه گانه آموزشی، پژوهشی و فرهنگی- اجتماعی كه هر كدام امری را در كانون خود دارند، اموری كه نه مستقل از هم بلكه همزا و همراه و وام دار یكدیگر هستد. بگونه ای كه برای كار ویژه آموزشی انتقال درست دانش و مهارت روز، و برای حوزه پژوهش سهیم شدن در دانش و دستاوردهای جهان دانش و فناوری و برای حوزه فرهنگی- اجتماعی هنر خوب زندگی كردن و داشتن شهروندان آگاه و فعالی كه نسبت به بایسته های یك زندگی شایسته و شهروند خوب بودن وظیفه ای راهبردی و مركزی است. چونكه اخلاق دانشگاهی متضمن این مهمست كه سه گانه آموزش، پژوهش و مدنیت فرهنگی- اجتماعی توأمان در سیاست ها و برنامه های نظام آموزش عالی كشور مورد اهتمام و مداقه باشند.
- مسئله مداری و داشتن نگاه دقیق نسبت به نیازها، گره ها، و عرصه های جدید فعالیت بنا به شكل گیری و مدارهای تازه در كلان نظام ها و خرده نظام ها در مقیاس های ملی، منطقه ای و جهانی و توجه به وزن و حجمی كه هر كدام از این نیازها و گره ها دارند به منظور تنظیم ساختار و ماموریت های خود در چارچوب تربیت نیروی انسانی و دانش و مهارتی كه باید تولید شود كه از این حیث دانشگاه نیازمند ارتباطی ارگانیك با جامعه پیرامون و فرا پیرامون دارد.
- سیاست حفظ حرمت دانشگاه و تقویت ارزش های فرامادی؛ دانشگاه بنا به موقعیت و جایگاهی كه دارد باید شایق ارزش های فرامادی باشد و خودرا اسیر ارزش های مادی كه مرسوم در بنگاه های اقتصادی و شركت های تجاری است نسازد. از این حیث دانشگاه نباید كنش گری خودرا به كنش های ابزاری و مادی فرو بكاهد و گرفتار مادیت اخلاقی شود. بر حقیقت طلبی، عدالت طلبی و آزادگی باید ابرام داشته باشد. سخت كوشی، وجدان كاری، اخلاق حرفه ای و اخلاق مسئولیت را همواره وجه همت خود قرار دهد.
- افزایش نشاط اجتماعی، امید و سلامت معنوی در محیط های دانشگاهی به ویژه برای مجموعه های دانشجویی.
- برابری و دسترسی آحاد جامعه در جهت تحقق قاعده عدالت آموزشی، واقعیتی مهم و درخور توجه است و این مهم وقتی در معنای واقعی آن قامت تحقق می گیرد كه هم مجموعه های متولی زیرساخت های استاندارد را از هر حیث دارا باشند؛ و هم راه یافتگان به مراكز آموزشی انگیزه و شایستگی لازم را داشته باشند؛ تا دانش آموختگان نظام آموزشی در چارچوب نیروی انسانی ماهر، قابلیت و توانمندی حرفه ای و اخلاقی را در پاسخ به نیازهای متنوع كشور و كسب هویت حرفه ای و ایفای نقش شهروندی دارا شوند.
- هدفمند سازی آموزش بر اساس كارهای ویژه ای كه برای دانشگاه ها لحاظ شده است. بدون شك در جهان امروز دانشگاه برای دانشگاه معنا ندارد دانشگاه برای جامعه است، نهادی نقاد و خادم، و این در گرو داشتن ساختار و فرایندهای مناسب و كارساز است تا دانشگاه نهادی سودمند و اثرگذار باشد.
- تناسب و لزوم كاركردی رشته های آموزشی به اقتضای نیازها و شرایط امروز و فردای پیشِ رو اصلی كلیدی است. چونكه نهادهای آموزشی بعنوان پیش ران های تغییر و توسعه هستند. مجموعه های سرمایه گذاری پرهزینه در ابعاد مالی و انسانی هستند، چنانچه نتوانند نقش و كاركرد لازم را برای توسعه در عرصه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، روانی و زیست محیطی فراهم سازند، می توانند موجد هزینه های تازه پیشبینی نشده و ناخواسته ای شوند كه اختلال و لطمه های تازه ای را به دنبال خواهند داشت.
- توجه جدی به پارادایم كیفیت بخشیدن و توانمند ساختن دانش آموختگان و نیز ساماندهی، ماموریت گرا كردن و كیفی سازی دوره های آموزشی؛ امری كه بیشتر با تغییر، اصلاح و جلوگیری از هزینه ها تا تعلیق و توقف نسبت دارد.
- تقویت دیپلماسی علمی، حركت در مرزهای دانش و تقویت بنیه‌ی علمی، فناوری، نوآوری دانشگاه ها كه این امر در گرو صیرورت و پویایی درونی و نیز بده بستان ها و مبادلات منطقه ای و بین المللی و ورود و حضور فعال در مجامع علمی منطقه ای و جهانی است.
در طلیعه نوروز و در آستانه سال نو برای این دیار كهن و مردمان گرانقدر این سرزمین آرزوی های نیك می نماییم و به لطف الهی امید به روزی داریم كه رنج و حرمان از جای جای این كشور زدوده شود و همگان با دلی بهاری، آرامش خاطر و امیدوار به نظاره و جشن خوشی و شادی بنشینند.
منصور غلامی
وزیر علوم تحقیقات و فناوری
منبع: هوا فضا
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب