نوارهای عجیب بر قمر یخی چگونه تشكیل شده است؟
به گزارش هوا فضا ایسنا نوشت: محققان با مدلسازی از قمر ˮانسلادوسˮ و بررسی دقیق آن به راز چگونگی شكل گیری نوارهای عجیب بر پیكره این قمر كه تنها در قطب جنوبی آن مشاهده می شود، پی برده اند.
یك مطالعه جدید سبب برملا شدن راز شكاف های نمادین قمر یخی "انسلادوس" (Enceladus) كه شبیه به نوارهای روی تن ببر است، شده است. این قمر یكی از قمرهای در حال گردش به دور سیاره زحل است. شكاف های موجود روی سطح این قمر واقع در قطب جنوب آن، مقادیر زیادی از آب غنی از مواد معدنی را به فضا پرتاب می كنند. تصور می شود ماده تراوش شده از سطح این قمر یخی از یك اقیانوس زیرسطحی باشد كه می تواند میزبان حیات فرازمینی باشد. منظومه شمسی ما میزبان مجموعه ای متنوع و جذاب از قمرهایی است كه خصوصیات عجیب و غریب و اغلب بصری تماشایی دارند. قمرهای عجیب و غریب اسفنجی، قمرهای بشقاب پرنده ای، قمرهای گدازه جهنمی و حتی یك قمر به شكل یك ستاره در حال مرگ وجود دارد.
با این وجود تعداد اندكی از آنها مانند "انسلادوس" با شكوه و جذاب هستند. این توپ یخ زده در یك مدار عجیب و غریب به دور زحل می چرخد و توسط فضاپیمای "كاسینی" كه حالا بازنشسته شده، تصویربرداری شده است. "كاسینی" یك چشم انداز كویری زیبا از "انسلادوس" با شكاف های منحصر به فرد منتشر نمود. با این حال، برخلاف شكل ظاهری ناخوشایند این قمر یخی، به نظر می آید حداقل از نظر زمین شناسی بسیار زنده است. دانشمندان نتیجه گرفتند كه منشأ فوران از نوارهای ببری مشاهده شده روی پیكر "انسلادوس" یك اقیانوس وسیع زیرسطحی است كه حتی امكان دارد برای فرگشت زندگی فرازمینی مناسب باشد. سؤالات بسیاری در مورد ماهیت نوارهای ببری این قمر به وجود آمده است. بعنوان مثال، چرا این ساختارهای متمایز فقط در قطب جنوب "انسلادوس" وجود دارند؟ چرا آنها به صورت مساوی از هم فاصله دارند و چرا با وجود دمای سرد سطح این سیاره، بسته نشده و منجمد نشده اند؟ مطالعه جدیدی كه توسط گروهی از دانشمندان شاغل در ایالات متحده انجام شده است، با استفاده از مدلهای كامپیوتری برای شبیه سازی فرآیندهای فیزیكی پیچیده حاكم بر این قمر زحل، پاسخی برای این سؤالات ارائه نمود.
"داگ همینگوی" از مؤسسه علوم كارنگی و نویسنده اصلی این مطالعه می گوید: از آنجائیكه به لطف این شكاف ها است كه ما توانسته ایم اقیانوس زیرزمینی "انسلادوس" را كه مورد علاقه اخترشناسان است، مطالعه نماییم، فكر كردیم درك نیروهایی كه آنها را ایجاد كرده اند، مهم می باشد. مدل سازی ما از اثرات فیزیكی تجربه شده توسط پوسته یخی این قمر، به دنباله ای بالقوه و منحصر به فرد از وقایع و فرآیندها اشاره دارد كه می تواند امكان وجود این نوارهای خاص را فراهم آورد. مطابق این مقاله، این نوارهای ببری، وجود خویش را مدیون مدار غیر عادی "انسلادوس" هستند. از آنجائیكه این قمر به صورت دوره ای به زحل نزدیك و از آن دور می شود، تحت تاثیر گرانش قدرتمند این غول گازی قرار می گیرد. این همان چیزی است كه "انسلادوس" را از انجماد كامل نجات داده است. ورقه های یخی كه مناطق قطبی را پوشش می دهند بیشترین میزان فشار را تجربه می كنند. به همین دلیل، آنها از ورقه های یخی كه استوای این قمر را پوشانده اند، نازك تر هستند و در طول دوره های سرما، بخشی از اقیانوس زیرسطحی زیر قطب ها آغاز به یخ زدگی و گسترش می كند و سبب ایجاد فشار به پوسته نسبتاً ضعیف این مناطق می شود. اعتقاد بر این است كه نخستین نوار ببری كه دانشمندان حالا از آن بعنوان "شكاف بغداد" یاد می كنند، هنگامی بوجود آمده است كه فشار به جایی رسیده كه صفحه یخ قطب جنوب "انسلادوس" مجبور به شكاف شده است. فوران مواد از "شكاف بغداد" سبب كاهش فشار بر روی ورق یخ قطب شمالی شده است. به قول نویسندگان، این اتفاق به راحتی می توانست برعكس رخ دهد و ابتدا قطب شمال شكاف پیدا كند. در آن صورت حالا فقط قطب شمالی "انسلادوس" میزبان این رگه های ببری بود. حالا كه این شكاف ها بوجود آمده اند، تاثیر گرانشی زحل مانع از بسته شدن آنها می شود. مثل اینكه خم كردن مداوم انگشت مانع بهبود زخم آن می شود. با این وجود، مدلها پیشبینی كردند كه وقتی "شكاف بغداد" فوران كرده است، فشار كافی برای ایجاد شكاف های بیشتر وجود نداشته است، پس آنها چگونه شكل گرفته اند؟ به قول محققان، بخشی از مواد خارج شده از شكاف اصلی، در لبه های آن مستقر شده است. این وزن اضافی امكان دارد سبب شده باشد كه ورقه یخی تغییر شكل یابد. سرانجام این فشارها سبب شده تا نوارهای موازی ببری تقریباً به فاصله ۳۵ كیلومتر از "شكاف بغداد" شكل بگیرد. "انسلادوس" یكی از هیجان انگیزترین چشم اندازهای كشف زندگی فرازمینی در منظومه شمسی است و تعداد زیادی از اكتشافات رباتیك جهت بررسی اعماق یخی آن پیشنهاد شده است. قمر "انسلادوس" ششمین قمر بزرگ زحل است و در سال ۱۷۸۹ و توسط "ویلیام هرشل" كشف شد. كاوشگرهای "ویجر" در دهه ۱۹۸۰ بر سطح آن یخ یافتند. قطر انسلادوس تنها۵۰۰ كیلومتر است و همه پرتوهای تابیده شده از خورشید را بازمی تاباند. دمای سطح این قمر در هنگام ظهر منفی ۱۹۸ درجه سانتی گراد است. سن انسلادوس ۱۰۰ میلیون سال تخمین زده شده است. در سال ۲۰۱۴ برپایه پژوهش های ناسا مشخص شد كه یك اقیانوس زیر سطحی به عمق ۱۰ كیلومتر در آن وجود دارد. از سال ۲۰۰۵ میلادی بشر از وجود یخ فشان های مرموز در انسلادوس آگاه شده است. مدارگرد آمریكایی "كاسینی" برای اولین بار در ژوئن ۲۰۰۵ موفق به مشاهده یخ فشان های عظیم نیم كره جنوبی انسلادوس شد. دانشمندان حدس می زنند كه فشار گرانشی اعمال شده از جانب زحل، درون خاموش این قمر را بار دیگر زنده ساخته و بدین واسطه بخشی از اقیانوس زیرسطحی و یخ بسته انسلادوس را ذوب كرد.
منبع: هوا فضا
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب