به مناسبت هفته پژوهش و فناوری
فعالیتهای پژوهشی نیازمند بازآفرینی هستند
به گزارش هوا فضا، پژوهشگر حوزه علوم انسانی اظهار داشت: پژوهش، سنگ بنای تصمیم سازی و تصمیم گیری است. یعنی امر حیاتی و سرنوشت ساز است. به همین دلیل، فعالیتهای پژوهشی احتیاج به بازسازی و بازآفرینی دارند.
محمدعلی نویدی، پژوهشگر حوزه علوم انسانی در گفتگو با ایسنا، به مناسبت هفته پژوهش و فناوری، اظهار داشت: تحقیق و پژوهش سنگ بنای هرگونه تصمیم سازی و تصمیم گیری است. به تعبیر دیگر، اساس و شالوده مؤلفه های اصلی زندگی بشری و اجتماعی به کیفیت و چگونگی تحقیقات و کاربست و تحقق و تحصل و اثربخشی آنها بستگی دارد.
وی با اعلان اینکه شناخت و آگاهی، تنظیم و سامان و کنترل امور، پیش بینی و آینده نگری، چهار قلمرو موثر است، بیان کرد: بر مبنای داده ها و آمار و ارقام و ملاک قرار دادن تعداد مقالات و استنادات و همکاریهای بین المللی و با استناد به نظام های پژوهش سنجی مثل (Web Of Science (WOS و همینطور اسکوپوس (Scopus)، جایگاه پژوهشی را تعیین و رتبه یک کشور را اعلام نمود.
این پژوهشگر حوزه علوم انسانی اضافه کرد: از این نظر جایگاه ایران نسبتاً معقول و مقبول است؛ یعنی در جهان رتبه شانزدهم و در منطقه بین یکم تا چهارم است.
نویدی اشاره کرد: نگرش دوم به پژوهش در ایران معطوف به تعداد پژوهشگاه ها و مؤسسات پژوهشی است. از این منظر به تصور من، ما در ایران پنج نوع پژوهشگاه داریم: بعضی از پژوهشگاه ها و مؤسسات پژوهشی صرفا متعلق به یک وزارتخانه و یا سازمان هستند. بعضی از پژوهشگاه ها فقط در یک مبحث فعالیت می نمایند. مثلا آموزش وپرورش یا نیرو و نظایر آن. بعضی از پژوهشگاه ها در مبحث و مقوله حاکمیتی کار می کنند. برخی نیز، در حوزه دین و مذهب فعال می باشند.
به قول وی؛ شاید در زمانه ما هیچ پژوهشگاه و مؤسسه پژوهشی ای یافت نمی شود که به اصل مبحث زندگی و انسان و مؤلفه های زندگی ساز بپردازد. می دانید چرا؟ چون کار پژوهش و تحقیق و توسعه با دستورالعمل و به صورت دستوری و الزامی و موظفی سازگار و سازوار نیست.
این پژوهشگر حوزه علوم انسانی اشاره کرد: منظور من پژوهش مبتنی بر نظم و نسق و مشی و مرام و قاعده و قانون که لازمه هرگونه تحقیق ورزی «verification » علمی است، نیست؛ بلکه مراد اینست که کار و فعالیت پژوهشی با بی میلی و رغبت و بدون اشتیاق و عشق اندیشه ورزانه امکان پذیر نیست. بن مایه و جان پژوهش های اندیشگی و علمی و اصیل، اشتیاق پرسش گرانه است.
وی ادامه داد: اساساً پژوهش بدون پرسش اثربخش عقیم و ابتر است. از این زاویه و نگاه ما در کارهای پژوهشی مشکل جدی داریم. یعنی ما در کارهای پژوهشی بی میلی، بی پرسشی، بی انگیزگی و بی مسؤولیتی فراوان مشاهده می نماییم.
نویدی افزود: دلیل این مدعا را میتوان از اوضاع آشفته و پریشان و اسفناک جامعه فهمید. آیا اوضاع اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و علمی ما بسامان و خیرمند است؟ آیا از خود پرسیده ایم چند درصد از مقالاتی که نوشته می شوند، جز ارتقای رتبه و پایه شخص نویسنده، عایدی هم به حال جامعه و آحاد مردم داشته است؟ بودجه و اعتبارات این مؤسسات و پژوهشگاه ها مستقیم یا غیرمستقیم از حق و حقوق این مردم تأمین می شود.
این پژوهشگر اظهار داشت: بنابراین، کارهای پژوهشی در ایران کنونی احتیاج به تغییر نگاه و رویکرد دارند تا از بی اثری به ساحت اثرمندی ورود کنند و بار و بر و سایه و ثمر دهند. مثلاً، اگر پژوهش های اقتصادی ما مؤثر و مفید باشد، اوضاع هیچگاه چنین پریشان نمی شود.
نویدی با اعلان اینکه نگاه و نگرش و طرز تلقی به امر و مقوله پژوهش باید تغییر کند، اظهار داشت: ما نباید از تغییر تفکر و رویکرد بهراسیم، بدانیم تنها چیزی که باعث بهتری و بهبودی تحقیقات می شود، تغییر است. تغییر در سه سطح لازم است؛ سطح تفکری. یعنی از تفکر ذهنی و انتزاعی و ایدئولوژیک و سیاسی و کاغذی و آماری به تفکر اثربخش، رهیافت خیرمند، رویکرد شناخت و حل مسائل و مشکلات، تفکر کاربردی و تفکر حق و حقیقت خواه، گذر نماییم. پژوهش عرصه فعالیت و دل مشغولی خاص، جدیت و منطق و برهان و استواری یافته ها و کشف مجهولات است، نه حوزه فعالیت سرگرمی، موظفی، سیاسی کاری و سهل انگاری.
وی افزود: دومین سطح تغییر و تحول در زمینه راهبردها و استراتژی ها و سیاستگذاری ها است. یعنی، خط و مشی های پژوهشی معطوف به نفع رسانی و خیرمندی و اثرگذاری در قلمرو زندگی و انسان و انسانیت و اعتلای فرهنگ و تمدن کشور باشد. میله های هدف گذاری شده به نفع مردم ایران باشد.
نویدی با اشاره به سطح سوم پژوهش اظهار داشت: برنامه ریزی ها و عملیات اجرایی باید با جدیت اجرا شود و اثرمندی آن در عینیت و حقیقت اجتماعی قابل سنجش و مشاهده باشد. با انواع و اقسام مثال ها میتوان لزوم این اقدامات را نشان داد: مثلاً، آیا از خود پرسیده ایم که این همه پژوهشگاه موازی و فرهنگی مشابه چه کارکرد مفید و اثربخشی داشته است؟ مثل، انبوه و تعداد فراوان دانشگاه ها که امروزه بی دانشجو هستند! پژوهش، سنگ بنای تصمیم سازی و تصمیم گیری است. یعنی امر حیاتی و سرنوشت ساز است. به همین دلیل، کارهای پژوهشی احتیاج به بازسازی و بازآفرینی دارند.
وی با اشاره به یک راهکار مدیریت پژوهش در کشور، اظهار داشت: ابتدا باید یک تهذیب و صدمه شناسی صورت بگیرد. بدین صورت که اساساً تحقیق نماییم که آیا پژوهش ما منطبق با امور واقع است یا نه. آیا ما در پژوهش با حقیقت سروکار داریم یا با ذهنیت و قضاوت خود برنامه پژوهشی نوشتیم؟ بررسی نماییم پیکره جامعه و فرهنگ و زندگی ایرانی- اسلامی، چرا، چگونه و چطور به پژوهش های اثربخش می توانند برسند.
این پژوهشگر حوزه علوم انسانی اضافه کرد: این همان صدمه شناسی و آفت شناسی پژوهشی است. دوم، تکمیل سازی. من پرسشگری و رونق و رواج پرسش مندی اثربخش را راهکار خروج از رکود و عقیمیت و ابتری این عرصه می دانم. یعنی، ما در ایران به آزادی پرسشگری و طرح دیدگاه و شنیدن نظرات متفاوت و متعدد نیاز داریم. تک صدایی جواب نداده و نمی دهد. اجبار سر از پرخاشگری و بن بست در می آورد.
به گفته ی ایشان، پژوهش به انسجام، انتظام و کارآمدی محتاج است. بنابراین، فعالیت پژوهشگرانه، فعالیت خردمندانه و اندیشه ورزانه است، نه مشغولیت و کنش درآمد زایانه. پژوهیدن، با عقل و عشق به سر انجام می رسد. نمونه آنرا در دوران و قرون دوم تا پنجم هجری داشته ایم و جهان از رنسانس تا کنون تجربه کرده است. تیکو براهه، کپلر، کوپرنیک و گالیله از روی عقل و خرد و دقت ریاضی و تجربی توانستند نظام خورشید مرکزی را اثبات کنند. فارابی، این سینا، بیرونی، رازی و سایر دانشمندان ایرانی و اسلامی با همین راهکار و نگاه اثربخش توانستند تحول علمی به وجود آورند. بدانیم، اقتدار پژوهشی و علمی مقدم و اولی بر سایر اقتدارهاست. زیرا، اقتدار و قوت پژوهشی تولید و گسترش مرزهای فکری و معرفتی و علمی و تخصصی کشور است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب