در گفت وگو با هوا فضا اعلام شد
بلااستفاده ماندن کاوشگر خلیج فارس در ۹ ماه از سال
به گزارش هوا فضا سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با اعلان اینکه دانشگاه های کشور در حالی مبادرت به جذب دانشجویان دکتری در زمینه های در رابطه با اقیانوس شناسی می کنند که حتی یک دفعه دریا را ندیده اند، اظهار داشت: این در حالیست که کاوشگر خلیج فارس که در اختیار این پژوهشگاه است، تنها 3 ماه از سال فعال است و دانشگاه ها می توانند از این ظرفیت استفاده کنند تا بتوانند دانشجویان با کفایت تر و عالم تر تربیت کنند.
دکتر مرتضی توکلی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: ۷۰ درصد از سطح کره زمین را آب ها در بر گرفته و به آب هایی که در نزدیکی سواحل هستند، دریا و به آب هایی که دور از سواحل و پیوسته هستند، اقیانوس گفته می شود و سبب مباهات ما است که دسترسی به آب های آزاد داریم و این در شرایطی است که در دنیا سال ها است بهره برداری از دریا را شروع کرده اند، ولی ما بتازگی آغاز کرده ایم، بگونه ای که در دهه های اخیر بهره برداری ما از دریا روند صعودی به خود گرفته است.
وی با اشاره به اینکه اقیانوس ها دارای ظرفیت های زیادی هستند که مورد غفلت قرار گرفته است، اظهار نمود: تغذیه از دریا، کشاورزی در دریا، تولید انرژی از دریا، اقتصاد دریا، تجاری دریا، دسترسی به ظرفیت هایی که در آینده مهم هستند مانند جنوبگان، تامین منابع آب آشامیدنی از دریا از زمینه هایی است که در کشور مورد غفلت قرار گرفته اند. ما در اقتصاد دریا بواسطه صادرات نفت و گاز از دریا بهره هایی می بریم و باید تلاش نماییم از ظرفیت های دریایی کشور در زمینه تجارت و تجاری نیز حداکثر استفاده را ببریم.
توکلی، به مطالعات این پژوهشگاه در حوزه مخاطرات دریا و سایر حوزه های اقیانوس شناسی اشاره نمود و با اشاره به اینکه این مطالعات، تحقیقات منفکی هستند که تا حالا اثرگذاری زیادی نداشته است، خاطرنشان کرد: ما به دنبال زنجیره دانش دریا از شناخت تا بهره برداری از دریا هستیم. یکی از اصول اصلی در حوزه بهره برداری از دریا این است که در زنجیره ای که تعریف می شود، اقتصاد دانش بنیان در آن دیده شود که در این حوزه گاهی تصور می شود که توسعه اقتصاد دانش بنیان منحصر به شرکتهای دانش بنیان است، در حالیکه در این عرصه ما با اقتصاد بومی نیز مواجه هستیم.
سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی افزود: در این خصوص ما در سواحل ظرفیت های دانشی بومی داریم که می توانیم از آنها بهره برداری نماییم. این ظرفیت ها از دریانوردان با تجربه تا افرادی که بصورت علمی در زمینه دریا فعال می باشند را شامل می شود.
وی نمونه بهره برداری از ظرفیت دریا را استخراج ترکیبات دارویی از منابع دریایی دانست که ایران در آن ضعیف است، در حالیکه اینطور ترکیبات در دنیا ارزش بالایی دارند و افزود: علاوه بر آن از آنجاییکه فرهنگ و تمدن ایران، خشکی محور بوده است، از دریا گریزان بودیم و بنابراین سرمایه گذاری مناسبی در سواحل صورت نگرفته است، ولی در سالهای اخیر اقداماتی در این عرصه ها صورت گرفته و امیدواریم در آینده این ظرفیت ها، بالفعل شده و به اقتصاد ملی و کشور پیوند بخورد و سبب رفاه شود.
توکلی، ضمن اشاره به نقش این پژوهشگاه در توسعه بهره برداری از ظرفیت های سواحل، اظهار نمود: در زمینه دریایی ۲۰ مرکز تحقیقاتی داریم، ولی این مراکز ارتباط زنجیره ای و شبکه ای با یکدیگر ندارند و یکی از وظایفی که در این حوزه برای خودمان در نظر گرفتیم، این است که این شبکه سازی را میان مراکز تحقیقاتی دریایی تقویت نماییم تا بتوانیم با ایجاد هم افزایی، موضوع چند باره کاری و باردیگر کاری را کاهش دهیم.
وی افزود: هم اکنون مراکز آموزشی در حالی دانشجوی دوره دکتری را جذب می کنند که دانشجویان هیچ گاه دریا را ندیده اند، در حالیکه پژوهشگاه به کاوشگری مجهز است که تنها ۳ ماه از سال فعال است و دانشگاه ها می توانند از این ظرفیت استفاده کنند تا بتوانند دانشجویان با کفایت تر و عالم تر برای جامعه تربیت کنند.
وی تصریح کرد: کاوشگر خلیج فارس یک ظرفیت ملی است و نمی توان با آن بصورت انحصاری برخورد کرد، بلکه باید از این ظرفیت برای خدمات علمی به سازمان ها و دانشگاه ها استفاده نماییم. ما در حوزه حاکمیت علمی در دریا باید قوی تر عمل کنیم؛ چون با وجود تحقیقاتی که در عرصه حوضه های آبی و دریایی انجام می دهیم، نتوانسته ایم آنها را با عرصه اجرائی پیوند بزنیم.
توکلی افزود: برای حل این چالش مبادرت به تعامل با سایر دستگاه ها کردیم که در گام اول تعامل را با سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح برقرار کردیم تا یافته های علمی پژوهشگاه در جهت ارتقای سطح اطلاعات و داده های این سازمان، مورد بهره برداری قرار گیرد.
سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با اشاره به اینکه حتی در زمینه شناخت و ترویج اقیانوس شناسی نیز گام های موثری برداشته نشده است، اظهار داشت: رسالت اصلی ما شناسایی اقیانوس ها و آب ها و معرفی ظرفیت های دریایی به مردم بوده است. نمونه ظرفیت ها، تامین آب آشامیدنی از دریا است. ایران کشوری خشک به حساب می آید که می توانیم از ظرفیت های آب های دریاها استفاده نماییم.
ظرفیت های آبی دیده نشده
وی با تکیه بر این که در حوزه مدیریت پسماند عملکرد خوبی نداشته ایم و موفقیت کمتری در حوزه مدیریت آلودگی و پسماند در آب ها حاصل شده است، افزود: برآورد ما از سرانه تولید نفت در کشورهای حاشیه خلیج فارس نشان داده است که در کشور امارات متحده عربی به ازای هر نفر، ۳۳۵ هزار بشکه در روز نفت تولید می کند، کشور قطر ۵۰۰ هزار بشکه در روز، عربستان ۳۲۴ هزار بشکه، عراق ۱۱۹ هزار بشکه و کویت ۷۲۱ هزار بشکه در روز تولید می کند و این میزان در ایران به ازای هر نفر جمعیت، ۴۹ هزار بشکه در روز است.
سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با اشاره به اینکه در زمینه ترانزیت دریایی کمترین سهم را داریم، افزود: ۲۳ درصد جمعیت کشور در سواحل هستند ولی از ۱۱ درصد ظرفیت های دریایی بهره برداری می نماییم و باید این شکاف ایجاد شده، برطرف شود و این مهم از وظایف ما است که در مطالعاتمان به سمت سیاست گذاری دریایی و اقیانوسی برویم و ببینیم از چه ظرفیت های دریایی می توانیم استفاده نماییم.
اقدامات تعاملی برای توسعه دانش اقیانوس شناسی
توکلی، درباب اقدامات این پژوهشگاه برای افزایش سطح تعاملات با سایر سازمان ها، اظهار داشت: قسمتی از رسالت و فعالیتهای این پژوهشگاه را توسعه تکنولوژی های جدید دریایی خصوصاً در زمینه رباتیک دریا تعریف کردیم؛ چونکه این ربات ها در شناسایی کف دریا کاربرد دارند. نواحی در خلیج فارس با عمق ۳۶ متر داریم که تا حالا مطالعاتی در این مناطق صورت نگرفته است، ولی اگر ربات های دریایی را در اختیار داشته باشیم، قادر خواهیم بود کف دریای خزر و یا دریای عمان و خلیج فارس را بررسی نماییم.
سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی استفاده از ظرفیت دریایی بعنوان منبع غذایی را از دیگر زمینه هایی نام برد که نیاز به تعامل با سایر دستگاه ها دارد و اظهار نمود: جنگل های حرا همچون مناطقی است که زمینه تکثیر موجودات دریایی را فراهم می آورد و اگر بتوانیم برای صیانت از آن با رویکرد دانشی وارد شویم و با سازمان های متولی وارد تعامل شویم، می تواند در طولانی مدت منجر به افزایش توانمندی ما در این حوزه شود.
وی با اشاره به اینکه قسمتی از همکاریهای این پژوهشگاه با سازمان حفاظت محیط زیست است، اظهار داشت: ما تلاش کردیم تعاملات خودرا با این سازمان باکیفیت تر نماییم، ضمن آنکه از زمانی که من در این سمت مشغول به کار شدم، بیشترین تعامل را با این سازمان داشته ایم.
توکلی پایش های ساحلی و آلودگی در سواحل جنوب، تدوین استانداردهای اندازه گیری در دریا و مطالعات شیمی، فیزیک، زمین شناسی و زیست شناسی دریا را همچون زمینه های همکاری این پژوهشگاه با سازمان محیط زیست عنوان نمود.
چالش های استفاده از آب شیرین کن ها در سواحل
این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس بررسی آلودگی های زیست محیطی ناشی از استفاده از سیستم های آب شیرین کن را عرصه جدیدی از تحقیقات دانست و تصریح کرد: هم اکنون کلیه کشورهای حاشیه خلیج فارس از این سیستم ها بهره برداری می کنند، بگونه ای که کشور عربستان بالاترین نرخ استفاده از سیستم های آب شیرین کن ها را دارد و اثرات زیست محیطی استفاده از آب شیرین کن ها نیازمند بررسی دقیق است.
وی با اشاره به اینکه برای اثبات این ادعا باید مطالعات میدانی صورت گیرد تا این سیستم ها در چه پهنه ها و حوزه هایی اثرگذاری دارد، افزود: ولی در نظر بگیرید در منطقه ای مانند چابهار، آب آشامیدنی ندارد و رودخانه دائمی نیز در دسترس نیست و چاه های آن نیز ظرفیت مناسب برای بهره برداری ندارند، ازاین رو چاره ای نداریم که به سمت استفاده از آب شیرین کن ها برویم.
توکلی، خاطرنشان کرد: می توانیم به سمت طراحی سیستم هایی برویم که میزان آلودگی آن به کمترین و کارایی آن به بیشترین حد ممکن برسد.
توسعه همکاریهای علمی دریایی
توکلی درباب همکاریهای علمی بین المللی تصریح کرد: برمبنای اسناد بالا دستی و ابلاغیه وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، یکسری همکاریهای بین المللی بوده که اجرائی می شده است، ولی دستیابی به مرجعیت و دیپلماسی علمی، نیاز به برنامه عملیاتی دارد.
سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی شبکه سازی میان پژوهشگاه ها و دانشگاه های حوزه اقیانوس شناسی با کشورهای همسایه و مسلمان را همچون اقدامات این پژوهشگاه نام برد و خاطرنشان کرد: کشوری مانند اندونزی ۵ پژوهشگاه و هند ۴۲ پژوهشگاه و مرکز تحقیقاتی، پاکستان ۲ پژوهشگاه، سریلانکا ۲ مرکز و پژوهشگاه، ترکیه ۴ مرکز و پژوهشگاه، بنگلادش ۱۰ مرکز و روسیه ۱۱ مرکز پژوهشگاه در زمینه اقیانوس شناسی دارد و کشورهای حوزه خلیج فارس مرکز اقیانوس شناسی ندارند، هر چند در قالب مراکز و دانشگاه ها فعالیت تحقیقات دریایی را دنبال می کنند.
وی افزود: ما درصدد هستیم که شبکه ای با حضور کشورهای همسایه و مسلمان در زمینه اقیانوس شناسی ایجاد نماییم. در این حوزه می توانیم از ظرفیت کشورهای روسیه، هند و پاکستان استفاده نماییم. ما تا حالا با این کشورها ارتباط برقرار کردیم، ولی نتوانسته ایم از ظرفیت های آنها استفاده کنیم؛ برنامه گام به گامی را در این حوزه تهیه کردیم و در این برنامه تنها ارتباط برقرار کردن با این کشورها هدف نیست، بلکه درصدد هستیم که از ظرفیت های علمی آنها در زنجیره دانش بهره ببریم و در گام اول با مذاکراتی که با مرکز اقیانوس شناسی هند داشتیم، در زمینه انتقال فناوری و تجهیزات دریایی همکاری خواهیم داشت.
توکلی افزود: در این همکاری می توانیم در حوزه سنسورهای هوشمند و رباتیک از ظرفیت آنها برای برداشت نمونه از دریا و کف دریا بهره مند شویم. علاوه بر اینها این همکاری ها می تواند در حوزه ثروت شناسی و دیرینه شناسی دریا، معادن و ذخایر دریایی گسترش یابد اگر این همکاری ها محقق شود، می توان ادعا کرد که در آینده شرایط خوبی در این عرصه رقم خواهیم زد.
سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، با اشاره به اینکه تا حالا بار ارجاعات مقالات این پژوهشگاه بر دوش عده کمی از اعضای هیات علمی این نهاد بوده است، اظهار داشت: علاوه بر آن تجهیزات دریایی ما محدود است و کشتی تحقیقاتی تنها ۳ ماه در سال فعال است و مابقی سال هزینه هایی دارد؛ ازاین رو نیاز به یکسری از تسهیل گری هایی در زمینه قانونگذاری داریم تا بتوانیم با کسب مجوزهایی، در کل سال از ظرفیت کاوشگر خلیج فارس استفاده نماییم.
وی با اشاره به اینکه در این راه می توان کاوشگر خلیج فارس را به تجهیزات تحقیقاتی اقیانوس شناسی و علوم جوی مجهز کرد، اضافه کرد: در تحقیقات دریایی و اقیانوس شناسی، مطالعات ما محدود به سطح آب نمی گردد، بلکه آب های عمقی را نیز شامل می شود؛ همین طور خیلی از پدیده هایی که سواحل را متاثر می کند و جریانات دریایی را ایجاد می کند، به جو برمی گردد که بالای سطح آب قرار دارند.
توکلی تصریح کرد: بطور کلی شرایط بالای سطح آب و شرایط داخل اب متاثر از یکدیگر هستند و رسالتی که برای خود ترسیم کردیم، وارد شدن به تکنولوژی های جدید مربوط به علوم جوی است؛ ازاین رو مبادرت به فعال کردن پژوهشکده علوم جوی این پژوهشگاه کرده ایم.
سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، ترمیم اعضای هیات علمی را از دیگر برنامه های این پژوهشگاه عنوان نمود و افزود: اهتمام می نماییم از نگاههای سنتی خودداری شود و به سمت عرصه های جدید چون هوشمندسازی وارد شویم و خوشبختانه تا حالا همکاریهای خوبی با ما در حوزه اعتبارات شده است.
وی با اشاره به اینکه خیلی از داده هایی که در زمینه اقیانوس شناسی به دست آمده است، مورد نیاز کشور نبوده است، خاطرنشان کرد: ما اعتباراتمان را از کشور دریافت می نماییم، ولی اگر نتوانیم برآیند فعالیتهای تحقیقاتی مان را به سرزمین برگردانیم، وجود پژوهشگاه مضر خواهد بود؛ ازاین رو نیاز به تقویت داریم و آنچه که بعنوان مقاله مطرح است، باید منجر به تولید ثروت، امنیت و رفاه کشور باشد و ما برنامه هایی را در دستور کار داریم.
توکلی ضمن اشاره به حضور ۳۵ عضو هیات علمی مشغول به فعالیت در ۴ پژوهشکده این پژوهشگاه و ساختمان پژوهشگاه با تراکم بالای کارمندان در تهران، با تکیه بر این که ما نیاز به بازسازی ساختار این پژوهشگاه داریم، اظهار داشت: البته پیش از آن باید چارت سازمان که مربوط به ۱۲ سال قبل است، ساماندهی شود؛ علاوه بر آن نیاز به ساماندهی کشتی تحقیقاتی داریم تا نهایت استفاده از این زیر ساخت تحقیقاتی دریایی صورت گیرد.
سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، با تکیه بر این که هم اکنون تنها ۲۵ درصد ظرفیت این کشتی تحقیقاتی به بهره برداری رسیده است، اضافه کرد: با عنایت به مطالعاتی که انجام شده، با دریافت مجوزهای لازم، درصدد هستیم که بهره برداری از کشتی تحقیقاتی اقیانوس شناسی را به بخش خصوصی واگذار نماییم و تنها ۳ ماه از سال در اختیار پژوهشگاه قرار گیرد.
توکلی با اشاره به اینکه این ظرفیت وجود دارد که برمبنای دستور العمل هایی، از این کشتی در زمینه هایی چون گردشگری آکادمیک استفاده شود، خاطرنشان کرد: گشت های تحقیقاتی که تا حالا اجرائی شده است، با حضور محدود دانشجویان دکتری بوده و در این حوزه نظام مند عمل نشده است و برنامه داریم که دانشجویانی را که در رشته های در رابطه با علوم دریایی درحال تحصیل هستند، در ۳ ماهی که ما تحقیقات دریایی داریم، مشارکت دهیم و مابقی سال نیز این ظرفیت را برای حوزه های در رابطه با تحقیقات دریایی واگذار نماییم.
وی تنها منبع درآمدی اختصاصی این پژوهشگاه را کشتی اقیانوس شناسی دانست و تصریح کرد: علاوه بر آن می توان در همکاری با ستاد توسعه مکران، برنامه ای را تدوین کرد تا برمبنای آن طی یک دوره ۵ ساله از ظرفیت این کشتی در جهت شناسایی سواحل مکران بعنوان سواحل ناشناخته کشور بهره برد.
سرپرست پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی آمادگی این پژوهشگاه را برای مشارکت با دانشگاه ها در تحقیقات دریایی اعلام نمود و خاطرنشان کرد: یکی دیگر از رسالت های خودرا در ترویج علم می دانیم و در این حوزه مبادرت به تدوین برنامه ای کرده ایم. ما در کوشش برای توسعه اکوتوریسم دریایی هستیم تا مردم با زیبایی ها و ظرفیت های دریا آشنا گردند و از زیبایی های آن لذت ببرند.
به گفته وی، برمبنای برنامه ریزی های انجام شده درصدد هستیم که ۶ ماه پیش از برگزاری گشت تحقیقاتی، فراخوانی را منتشر نماییم تا دانشجویان برمبنای تجهیزات موجود، پروپوزال های خودرا عرضه کنند و با بررسی این پروپوزال ها در کمیته تحقیقاتی پژوهشگاه، برمبنای اولویت ها، تیم ها را برای مشارکت در گشت های تحقیقاتی معرفی نماییم.
به گفته وی، با این اقدام، زمینه رقابتی میان پژوهشگران این عرصه ایجاد می شود، ضمن آنکه از انحصاری کردن این زیر ساخت جلوگیری می شود.
توکلی با اشاره به اینکه این پژوهشگاه در حوزه ایجاد شرکتهای دانش بنیان و یا راه اندازی پارک فناوری تخصصی وارد نشده است، در حالی این پژوهشگاه آمادگی دارد در این حوزه وارد عرصه شود و در این خصوص مذاکراتی را نیز جهت راه اندازی پارک داشته ایم. خیلی از شرکتهای این حوزه کار دریایی انجام می دهند، ولی با ما در ارتباط نیستند که باید در این حوزه نیز کار اساسی انجام پذیرد.
منبع: aero-space.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب