ناسا یا شركت های خصوصی، كدام یك زودتر ماه را فتح می كنند؟
به گزارش هوا فضا در دهه های اخیر، شركت های خصوصی قدری وارد عرصه فضا شدند. حالا دیگر فقط ناسا و دولت ها نیستند كه دسترسی اختصاصی به فضا دارند.
زومیت نوشت: شركت های خصوصی در حال كمك به ناسا برای بازگشت به ماه هستند، اما در همین حال امكان دارد كه این شركت ها خود بزرگ ترین رقبای ناسا هم باشند. با عنایت به اینكه شركت های خصوصی تصمیم دارند در آینده ای نزدیك فضانوردان خویش را به ماه بفرستند، این امكان وجود دارد كه فضانوردان یكی از این شركت های خصوصی، زودتر از آژانس فضایی پای خویش را روی سطح كره ماه بگذارند. اما رقابت فضایی بخش دولتی با خصوصی موضوعی نیست كه ناسا نسبت به آن احساس رقابت كند. در حقیقت، برنامه های آژانس فضایی برای بازگشت باردیگر به ماه به جای روندی رقابتی، بر همكاریهای نزدیك با این شركت های خصوصی استوار است. وِندی وایتمن كاب در مكاتبه ای كه با خبرگزاری اسپیس دات كام داشت، اظهار داشت: این رقابت ها برای بخش دولتی و خصوصی متفاوت هستند. وایتمن كاب كه استاد «دانشكده مطالعات هوافضای نیروی هوایی ایالات متحده (SAASS)» در پایگاه نیروی هوایی ماكسول مونتگمری است، پویایی های سازمانی در سیاست گذاری های اكتشافات فضایی را بررسی می كند. او تاكید دارد آنچه در این مصاحبه از آن صحبت می كند، صرفا عقاید شخصی اش است و لزوما بازتاب نظرات نیروی هوایی یا وزارت دفاع ایالات متحده آمریكا نیست. او می گوید فناوری برای هیچ كدام از این دو بخش مساله ی پیچیده ای نیست. توانایی سفر به ماه از دهه ی ۱۹۶۰ وجود داشته؛ اما آنچه (اكنون) متفاوت است، اراده ی انجام آن است. تیمی جهانی فشار برای بازگشت به ماه برای ناسا از دسامبر سال ۲۰۱۷ آغاز شد. در این زمان بود كه دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده دستورالعمل سیاست فضایی را برای فرستادن انسان به كره ماه و حضور دائمی در آنجا به امضا رساند. اوایل سال جاری هم مایك پِنس، معاون اول رئیس جمهور به ناسا اظهار داشت كه باید تا سال ۲۰۲۴، نخستین گام های خویش را روی ماه بگذارد؛ درحالی كه پیشتر زمان بندی بازگشت به ماه برای سال ۲۰۲۸ برنامه ریزی شده بود. ضرب العجل اعلام شده از جانب پنس، به وضوح احتیاج به تكاپوی بیش تری در ناسا دارد و همین طور به صورت غیرمستقیم فشار مضاعفی را هم بر آژانس فضایی تحمیل می كند.
فضاپیمای سرنشین دار اوریون و گردونه خدمات برنامه ی آرتمیس برنامه «آرتمیس (Artemis)» ناسا هم برای دستیابی به همین هدف آغاز به كار كرده است. آرتمیس در اساطیر یونان باستان، خواهر دوقلوی آپولو و خدابانوی ماه بود. فضاپیمای «اوریون (Orion)» آژانس فضایی هم فضانوردان را به «سكوی مداری گیت وی (LOP-G)» خواهد برد. ناسا تصمیم دارد كه ساخت این ایستگاه فضایی كوچك را در اوایل دهه ی ۲۰۲۰ در مدار ماه شروع كند. سپس، سطح نشین های ناسا از راه آن به سطح ماه فرستاده خواهند شد. ناسا باید تا سال ۲۰۲۴ نخستین گام هایش را بعد از نیم قرن روی ماه بگذارد با این وجود، آژانس فضایی به تنهایی به این اهداف دست نخواهد یافت. مارشال اسمیت، مدیر برنامه اكتشافات فضانوردی ماه در مقر ناسا در واشنگتن اظهار داشت: ما (ناسا) قبلا همكاریهای لازم را با شركای تجاری خود برای ساخت این سامانه ها آغاز كرده ایم. و بعدا همكاریهای خویش را هم با شركای بین المللی برای ساخت گیت وی آغاز خواهیم كردیم. آژانس فضایی الان مشغول كار با ۱۱ شركت برای ساخت گیت وی و سامانه ها و سخت افزارهای مرتبط به آن است. ماه مه سال جاری (اردیبهشت ۹۸) بود كه ناسا قراردادی را با شركت «ماكسار تكنالجیز (Maxar Technologies)» منعقد كرد تا نخستین بخش مهم گیت وی را بسازد. همینطور آژانس فضایی اعلام نمود كه با سه شركت قراردادهایی به امضا رسانده تا به وسیله ی سطح نشین های كوچكِ رباتیك آزمایش هایی را روی ماه انجام دهند. هر چند یكی از این سه شركت به تازگی اعلام نمود كه با عنایت به زمان بندی های انجام گرفته، امكان تحویل بموقع سخت افزارهای ناسا را نخواهد داشت و بنابراین قرارداد خود با ناسا را فسخ كرد.
نخستین مدلهای ۳ سطح نشینی كه ناسا برای برنامه آرتمیس برگزیده است. از چپ به راست: «پَرگرین» ساخت آستروباتیك، «نوآ-سی» ساخت انشیوتیو مَشین و «زِد-۰۱» از اوربیت بیاند ناسا در ماه ژوئن (خرداد) از صنایع هوافضا درخواست نمود كه راهی برای تحویل محموله ها به گیت وی پیدا كنند. این راه باید دقیقا مانند روش شركت های اسپیس ایكس و نورثروپ گرومن برای رساندن محموله های ناسا با سامانه های رباتیك به ایستگاه فضایی بین المللی باشد. ناسا علاوه بر شركت های خصوصی در برنامه آرتمیس با سایر كشورها هم همكاری می كند. اسمیت اظهار داشت: شركای بین المللی بخش مهمی از برنامه ماه ناسا هستند و به هدف ما برای حضور دائمی در ماه تا سال ۲۰۲۸ یاری خواهند رساند. رقبای تجاری اما شركت های خصوصی فضایی صرفا تمركز خویش را روی یاری رسانی به ناسا برای بازگشت به ماه نگذاشته اند. شركت هایی مانند اسپیس ایكس و بلو ارجین قبلا بارها از برنامه های اكتشافی خود برای سفر به ماه صحبت كردند. شركت اسپیس ایكس الان مشغول طراحی فضاپیمای ۱۰۰ سرنشینه ای به نام «استارشیپ (Starship)» است. ایلان ماسك اعلام نموده كه این فضاپیما در صورت عملیاتی شدن قادر به حمل فضانوردان و محموله های فضایی به ماه و مریخ و دیگر اجرام و كرات منظومه شمسی خواهد بود. فضاپیمای استارشیپ به وسیله ی موشك عظیمی به نام «سوپر هِوی (Super Heavy)» از سطح زمین به فضا پرتاب خواهد شد. شركای بین المللی بخش مهمی از برنامه ماه ناسا هستند اسپیس ایكس همین حالا هم برنامه ای برای یك سفر گردشگری به وسیله ی فضاپیمای استارشیپ-موشك سوپر هوی برای سال ۲۰۲۳ دارد. شركت امیدوار است كه این فضاپیما و موشك بتوانند تا سال ۲۰۲۱ به مرحله عملیاتی برسند و بتوانند برخی برنامه های تجاری شركت - احیانا حمل ماهواره های تجاری - را برعهده بگیرند.
نمای كلی از طرح گیت وی. در تصویر می توانید مشاهده كنید كه هر بخش ایستگاه مداری توسط چه سازمان یا شركتی ایجاد می شود شركت بلو ارجین كه توسط جِف بزوس، بنیان گذار آمازون تأسیس شده، الان مشغول ساخت و طراحی سطح نشین بزرگی به نام «بلو مون (Blue Moon)» است كه می خواهد ابزارهای علمی، ماه نورد و در نهایت فضانوردان را به ماه برساند. بزوس مشتریان احتمالی زیادی به غیر از ناسا برای كاوشگر بلو مون خود متصور است. بزوس در مراسم معرفی ماه نورد خود در مه ۲۰۱۹ (اردیبهشت ۹۸) به خبرنگاران اظهار داشت: مشتریان در مورد قابلیت فرود نرم محموله، ماه نوردها، ابزارها و وسایل آزمایش های علمی روی سطح ماه هیجان زده هستند. امروز، چنین قابلیتی وجود ندارد. شركت خصوصی دیگر، «موون اكسپرس (Moon Express)» است كه تلاش می كند نخستین شركت خصوصی باشد كه با فضاپیماهای رباتیك به ماه می رود. موون اكسپرس در سال ۲۰۱۶، نخستین شركت خصوصی بود كه توانست تأییدیه دولت ایالات متحده را برای ارسال یك فضاپیمای رباتیك به سطح ماه دریافت كند. دید ما به ماه به مثابه هشتمین قاره ی كره زمین است آلن برنستین، معاون توسعه جهانی موون اكسپرس، سال قبل در كارگاه علوم ماه در مركز تحقیقات ایمز ناسا در كالیفرنیا اظهار داشت: چشم انداز ما واقعا گسترش قلمروی اقتصادی و اجتماعی كره زمین با گنجاندن ماه در آن است. دید ما به ماه به مثابه ی هشتمین قاره ی كره زمین است تا بتوانیم در آن مانند هر قاره ی دیگری روی زمین اكتشاف و همینطور استخراج منابع را انجام دهیم. شركت «آستروباتیك (Astrobotic)» هم قصد داشت كه سطح نشین خود «پَرگرین (Peregrine) را در سال ۲۰۱۹ به ماه ارسال نماید، اما این برنامه به تازگی تا سال۲۰۲۰ یا ۲۰۲۱ به تأخیر افتاد. دَن هندریكسون، معاون توسعه ی تجاری آستروباتیك در خلال نشست فضایی كه در ماه فوریه (اسفند ۹۷) در واشنگتن برگزار شد، اظهار داشت: ما در آستروباتیك تلاش می نماییم تا حد امكان به لحاظ فنی بسیار منضبط عمل نماییم. تلاش می نماییم با كل صنایع (فضایی) در مورد وضعیت فعلی خود صادق باشیم. در حالیكه این صنایع فضایی بخش خصوصی دسترسی كافی به فناوری های لازم برای رسیدن به ماه را دارند، وایتمن كاب می گوید: آنها (شركت های خصوصی) باید ابتدا به اثبات برسانند كه سامانه هایشان اساسا ایمن و قابل اعتماد هستند تا بتوانند مشتریان دست به نقد را جذب كنند. در همین حال، شركت های خصوصی تشریفات اداری كمتری نسبت به ناسا با میراثی ۶۰ ساله اخیرش دارند. وایتمن كاب می گوید: تشریفات اداری ناسا از دهه ی ۱۹۶۰ ركود داشته است. این امر باعث می شود ناسا در عقد قرارداد، اعمال تغییرات و سازگاری با شرایط جدید با دشواری هایی مواجه شود. از جانب دیگر، شركت های خصوصی نشان دادند كه توانایی انسجام كاری، تغییر طرح ها و فناوری ها را حدودا به سرعت دارند كه مزایای خاص خویش را دارد. پیش به سمت ماه بدون ناسا! برای ناسا، بازگشت به ماه امكان دارد مشكلات خاص خویش را داشته باشد. بعد از آنكه پرزیدنت ترامپ خواهان بازگشت به ماه شد، آژانس فضایی هدف خویش را روی رسیدن به ماه تا سال ۲۰۲۸ تعیین كرد. دولت ترامپ كه از برنامه ۱۰ ساله ی ناسا راضی نبود، برنامه ی ناسا را تا سال ۲۰۲۴ جلو انداخت تا بازگشت به ماه، در دور دوم ریاست جمهوری ترامپ محقق شود. ناسا هم از آن زمان تلاش های خویش را برای بازگشت به ماه مضاعف كرده است و حتی جیم برایدنستاین، مدیر ناسا پیشتر اعلام نموده بود یكی از فضانوردانی كه در سال ۲۰۲۴ به ماه سفر می كند، زن خواهد بود. اما ترامپ نخستین رئیس جمهور ایالات متحده نیست كه خواهان بازگشت به ماه شده است. جرج بوش پدر در سال ۱۹۸۹، در دوره ی ریاست جمهوری خود پیشنهاد یك طرح بلندپروازانه را برای ساخت ایستگاه فضایی در مدار زمین، اكتشافات سرنشین دار در ماه و در نهایت، مأموریت های فضایی سرنشین دار به مریخ را داد. به نقل از دپارتمان تاریخ ناسا، واكنش كاخ سفید و كنگره نسبت به طرح ناسا در وهله ی اول به علت برآوردها هزینه ها (كه بطور قطع هزینه ای گزاف روی دست كنگره می گذاشت) مخالفت شدید بود. و چند سال بعد، دولت بیل كلینتون با سیاست های فضایی ملی خود در سال ۱۹۹۶، اكتشافات فضایی انسانی را از دستور كار دولت خارج كرد. جورج دبلیو بوش (بوش پسر) هم در سال ۲۰۰۴، میخ آخر را به تابوت برنامه اكتشافات ماه زد. در آن زمان، برنامه ی ناسا این بود كه فضانوردان را تا اوایل سال ۲۰۱۵ به ماه بازگرداند. این طرح در سال ۲۰۱۰ با روی كار آمدن دولت باراك اوباما لغو شد. دولت اوباما تصمیم گرفت به جای آن، فضانوردان را تا سال ۲۰۲۵ به سیاركی در نزدیكی زمین ارسال نماید تا راه را برای سفرهای طولانی تر به مریخ یا كرات دوردست دیگر هموار كند.
تصویر مفهومی كه گیت وی را در حال گردش به دور مدار ماه نشان داده است تغییر مواضع سیاسی مورد اشاره احیانا باعث آن شد كه مایك پِنس، بازگشت آمریكایی ها به كره ماه را جلو بیاندازد؛ اتفاقی كه امكان دارد این دفعه به رقابت فضایی قرن بیست ویكم با روسیه و چین بیانجامد. اما این رقابت فضایی بین المللی امكان دارد واقعی تر از رقابت دهه ی ۱۹۶۰ باشد كه بیشتر در آن منافع سیاسی حائز اهمیت بود. وایتمن كاب اظهار داشت: وقتی ایده ی یك رقابت فضایی جدید به ذهن ها متبادر می شود، معمولا تمایلات سیاسی منتهی به خرج كردن پول بیش تری در بخش فضا می شود. وی در ادامه افزود هیچ شواهد مؤثقی در دست نیست كه نشان دهد روسیه و چین قابلیت رفتن به ماه در كوتاه مدت را داشته باشند. وایتمن كاب اظهار داشت: از جانب دیگر، اگر سیاستمداران یا عموم مردم (آمریكا) از اهداف روسیه یا چین گرفتار واهمه شوند، امكان دارد مایل باشند برای پروژه ی آرتمیس هزینه كنند تا آمریكایی ها را تا سال ۲۰۲۴ به ماه برگردانند. در گذشته، خط مشی های ناسا ممكن بود با تغییر چشم اندازهای سیاسی تغییر كند، اما با وارد شدن بخش های خصوصی به اكتشافات ماه، احیانا مشكلات عدیده ای برای آژانس فضایی به وجود می آید. وایتمن كاب اظهار داشت: اگر شركت های خصوصی زودتر به ماه بروند، این اتفاق احیانا بحران وجودی برای ناسا به همراه خواهد داشت. در واقع مساله این است: اگر شركت های خصوصی می توانند چنین كاری انجام دهند، دیگر چه نیازی به ناسا است؟ به عبارت دیگر، اگر ناسا نتواند به ماه برسد، مساله فقط این است كه چه كسی (شركت یا كشوری) زودتر به ماه می رسد. یعنی برنده ی رقابت فضایی جدید چه كسی خواهد بود؟ 2121
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب